عهد اطلاق مىشود. در اصطلاح
فقهى به عهد مؤكد عقد گفته مىشود.
اسلام با الزامى كردن وفادارى
به پيمانها (معاهدات) و قراردادها (عقود) اطراف ذى ربط به آنها را در برابر خدا
مسئول دانسته و آنها را عهد اللّه ناميده است: (و
اوفوا بعهد اللّه اذا عاهدتم)(21) (وقتى باخدا عهد كرديد
به عهدتان وفا كنيد).
همچنين شكستن پيمان را نقض
عهدخدا تلقى مىكند: (الّذين ينقضون عهد اللّه من بعد
ميثاقه)(22) (آنها كه عهد خدا را مىشكنند، پس از پيمان بستن برآنها).
قرآن در برابر وفادارى نسبت
به پيمانها، وعده وفاى عهد از جانب خدا مىدهد: (و
اوفوا بعهدى اوف بعهدكم)(23) (برعهدى كه بامن بستهايد،
وفادار باشيد تا من به عهدتان وفاكنم).
فلسفۀ تأكيد اسلام بر لزوم
وفادارى به عهد و پيمان، ايجاد زمينه توافق برهمزيستى و زندگى مسالمتآميز است تا
انسانها با آزادى و صلح و امنيت با يكديگر زندگى كنند و اصول و قواعد حاكم بر
زندگى مشترك براساس توافق و اراده مشترك تنظيم شود. (24)
منابع
1 - منية الطالب 44/1؛ 2 -
حقوق مدنى، قواعد عمومى قراردادها 24/1؛ 3 - مجمع البيان 151/3، منية الطالب 33/1؛
4 - فقه سياسى 11 (حقوق تعهدات و ديپلماسى) / 6-5؛ 5 - حقوق مدنى (قواعد عمومى
قراردادها)، (دكتر كاتوزيان) / 13؛ حقوق مدنى (دكتر امامى) 159/1؛ 6 - ترمينولوژى
حقوق، كلمه پيمان و قرارداد؛ 7 - الوسيط فى شرح القانون المدنى 136/1؛ 8 - جواهر
الكلام 36/22؛ 9 و 10 - الفقه الاسلامى و ادلته 81/4؛ 11 - الوسيط فى شرح القانون
المدنى 137/1 و الفقه الاسلامى و ادلته 81/4؛ 12 - حقوق مدنى (قواعد عمومى
قراردادها)، (دكتر كاتوزيان) / 19؛ 13 - همان مأخذ / 20؛ 14 - همان مأخذ / 24؛ 15
- همان مأخذ / 30؛ 16 - الوسيط فى شرح القانون المدنى 139/1 و حقوق مدنى (قواعد
عمومى قراردادها) / 26؛ 17 - منيه الطالب، تقريرات مرحوم نائينى، به قلم شيخ موسى
خوانسارى / 23؛ 18 - الوسيط فى شرح القانون المدنى 140/1 و 180؛ 19 - عوائد الايام
/ 52؛ 20 - جواهر الكلام 217/22؛ 21 - نحل / 91؛ 22 - بقره / 27، رعد / 20 و 25،
اسراء / 34 و احزاب / 15؛ 23 - بقره / 40؛ 24 - فقه سياسى 478/3-463.
عقد بين المللى
عقد بين المللى به عقدى گفته
مىشود كه اطراف آن دو يا چند دولت بوده و موضوع قرارداد، قواعد كلى حقوق بينالملل
و يا مقررات مربوط به موضوعات خاص در روابط بين المللى باشد، و كلمۀ معاهدات
در زبان عربى و فارسى به معناى قراردادهاى بين المللى به كاربرده مىشود.
كميسيون حقوق بين المللى در
طرح مربوط به حقوق قراردادها مورخ 1962 م.، قرارداد را چنين تعريف كرد:
هرگونه توافق بين المللى مدون
كه در يك سند يا در دو يا چند سند الحاقى ذكر شده، و بين دو يا چند دولت ويا چند
موضوع حقوق بينالملل منعقد گرديده و حقوق بينالملل بر آن حاكم باشد، بدون توجه
به نام خاص آن (قرارداد، معاهده، عهدنامه، پروتكل، ميثاق، منشور، اساسنامه، اعلاميه،
موافقتنامه، مبادله يادداشت و غيره) به عنوان قرارداد مورد قبول كميسيون است. (1)
قراردادهاى بين المللى را مىتوان
چنين تعريف كرد:
قرارداد بين المللى توافقى
است كه بين موضوعات يا اشخاص حقوق بينالملل منعقد مىشود و آثار حقوقى بر آن
مترتب خواهدشد.
قراردادهاى بين المللى به
لحاظ هدف، راهه اجرا، زمان انعقاد و حدود قلمروى اجرايى، طبقهبندى مىشود،