این بوی مشک از حنوطِ او نیست؛ بلکه این عطر بزرگی اوست که به جا مانده است.»

عطوی در مدح کسی که برای گردآوری مال، خود را به زحمت نمی اندازد و هنگامی که مالی به دست آورد، آن را در راهش انفاق می کند، می گوید:

«چقدر شیرین است زندگی کسی که مطمئن است تقسیم کننده روزی ها، روزی او را می رساند!

حیثیتِ چنین کسی هرگز لکه دار نمی شود و آبرویش نمی ریزد و روسفید است.

مالی گردآورده ای؛ حال بیندیش آن را برای که گرد آورده ای! ای گردآورنده مال! بدان که روزی آن را برباد خواهی داد!

مالی که نزد توست، برای وارث نگه داشته می شود. این مال از آن تو نیست، مگر آن مقدار که از آن انفاق کنی.»

او درباره عشق چنین می سراید:

«در میدان مسابقه عشق، با عاشقان رقابت کردم و بر همه آنان پیشی گرفتم و با آرامش خاطر بازگشتم.

در حقیقت، عاشقان، کهنه پیراهن های عشق مرا می پوشند و از تن بیرون می آورند و تجربه های قدیم ]مرا[ تکرار می کنند.

هر جام محبتی که سرمی کشند چه شیرین و چه تلخ، دُردِ جام من است و آنان ریزه خوار خوان عشق منند.»(2)

پی نوشت ها:

[1] جمعه اول محرم سال 267 = دوازدهم آگوست سال 880؛ یک شنبه 25 جمادی الاولی سال 267 = اول ژانویه سال 881.

[2] طبقات الشعراء، ص 395؛ تاریخ بغداد، ج 13، ص 173؛ فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 302.

سال 268 ق = 881ـ882 م(1)

رویدادها

حاکمان مناطق

* لؤلؤ، سردارِ احمد بن طولون و فرماندار او بر حلب، از اطاعت سرور خود سر باز زده، از او جدا می شود و ضمن اعلام وفاداری به الموفق عباسی، همراه او به جنگ زنگیان می رود.

* رافع بن هرثمه والی خراسان می شود.

* محمد بن فضل به جای حسن بن عباس به امارت سیسیل گماشته می شود.

* محمد بن ابوالساج از امارت مکه به امارت حلب و توابع آن منتقل می شود.

* احمد بن عبدالله خجستانی به وسیله یکی از غلامانش مورد سوءقصد قرار گرفته، کشته می شود. آن گاه متصرفاتش به صفاریان باز پس داده می شود.

وقایع نظامی

قیام ها

* زنگیان: الموفق عباسی سپاهی بزرگ را برای جنگ با زنگیان فراهم آورده، بر کرانه دجله مقابل شهر مختاره اردو می زند و شهر موفقیه را بنا می نهد. او آن شهر را پایگاه نظامی خود برای حمله به مختاره (اردوگاه نظامی رئیس زنگیان) قرار می دهد.

* اندلس: محمد بن لبّ بن موسی، امیر سرقسطه از اطاعت دولت امویان اندلس سرباز زده، استقلال خود را از قرطبه اعلام می کند. محمد بن عبدالرحمان بن حکم، امیر اندلس سپاهی به فرماندهی فرزندش منذر و سردار هاشم بن عبدالعزیز به سوی سرقسطه روانه می کند. آنان سرقسطه را به اطاعت خود درمی آورند و ابن لبّ را از آن جا بیرون می کنند.

درگذشتگان

* ابن عبدالحکم (محمد)* خجستانی

ابن عبدالحکم (محمد)ابوعبدالله، محمد بن عبدالله بن عبدالحکم مصری، فقیه عصر خود بود که ریاست علمای مصر به او رسید. او مالکی مذهب بود، اما ملازمت شافعی را برگزیده، نزد او تحصیل و از مذهب او پیروی کرد. پس از مرگ شافعی، دوباره به مذهب مالکی بازگشت. از مغرب و اندلس برای تفقه و دانش اندوزی نزد او می آمدند. در ماجرای اعتقاد به خلق قرآن، او را به بغداد بردند، ولی پاسخی را که می خواستند، نداد، لذا به مصر بازگردانده شد.

کتب متعددی نوشت؛ از جمله: کتاب احکام القرآن، الرد علی الشافعی فیما خالف فیه الکتاب و السنة، الرد علی فقهاء العراق؛ ادب القضاة؛ کتاب الوثائق؛ کتاب الشروط و....

او در 86 سالگی در مصر درگذشت.(2)

خجستانی

احمد بن عبدالله خجستانی (منسوب به خجستان، بخشی در ناحیه کوهستانی هرات) از یاران و سرداران سپاه یعقوب لیث صفاری بود و همراه او بر نیشابور (از شهرهای بزرگ خراسان) چیره شد. هنگامی که یعقوب در سال 265ق درگذشت، برادرش عمرو جای او را گرفت، ولی خجستانی از اطاعت او سر باز زد و نیشابور را مستقل اعلام کرد. در خطبه ها