الاسلام السیاسی، ج 3، ص 26، 30، 31، 43، 45 و 48.

4. نفح الطیب، ج 3، ص 272؛ بغیة الملتمس، ص 229؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 56؛ المؤتلف و المختلف، ج 1، ص 108؛ معجم الادباء، ج 2، ص368؛ العبر، ج 2، ص 56؛ تاریخ خلیفة بن خیاط بروایة بقی بن مخلد؛ کشف الظنون، ج 2، ص 1679؛ الاعلام، ج 2، ص33؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: بقی بن مخلد؛ قضاة الاندلس، ص 63؛ فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 4، ص 140؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص75.

5. تاریخ ابن اثیر و طبری، حوادث سال های 265 و 272؛ الدیارات، ص 271 و 273؛ المنتظم، ج 5، ص 66 و 101؛ الاعلام، ج 3، ص 272.

سال 277 ق = 890ـ891 م(1)

رویدادها

وزارت

* المعتمدعلی الله عباسی، وزیر خود، اسماعیل بن بلبل را می کُشد و عبیدالله بن سلیمان بن وهب را وزیر خود می کند.

حکام

* خمّارویه دلِ یازمان امیر طرسوس را به دست آورده، هدایا و عطایایی برایش می فرستد. او نیز دوباره سر به فرمان خمّارویه می نهد و ابراز وفاداری می کند.

امارت اندلس

* امیر عبدالله امیر اندلس برادرش قاسم را به توطئه گری برضد خود و کوشش برای دست یابی به حکومت متهم می کند و او را زندانی می کند، و قاسم در زندان فوت می کند.

وقایع نظامی

قیام ها

* جزیره: حمدان بن حمدون رئیس بنی تغلب با هارون شاریخارجی هم پیمان می شود و بر قلعه ماردین در جزیره علیا چیره می شود.

* اندلس: عرب های روستاهای بیره، جیّان و ریّه و دیگر مناطق به سوّار بن حمدون قیسی که در سال 276ق در ناحیه براجله قیام کرد، می پیوندند تا از غیرعرب های مسیحی که میان آنان به دنیا آمده بودند (مولّدین) انتقام بگیرند. مسیحیان نیز به عمر بن حفصونشورشی می پیوندند و از طاعت امیر عبدالله شانه خالی می کنند. سوّار آنان را شکست می دهد و ابن حفصون زخمی می شود و ناچار به دژ خود ببشتر بازمی گردد. آن گاه ابن حفصون کسی را می فرستد تا برای سوّار کمین بگذارد و او را بکشد. عرب ها پس از کشته شدن سوّار، یکی از یارانش به نام سعید بن سلیمان بن جودی را انتخاب می کنند، ولی او نمی تواند جای خالی سوّار را پرکند و مانند او سیاست درستی داشته باشد. در سال 284ق ترور می شود و رهبری عرب ها را پس از او، محمد بن اضحی بن عبداللطیف همدانیعهده دار شده، سیاست پیشینیان خود را پیش می گیرد. او در نبرد با ابن حفصون شکست می خورد، و ابن حفصون او را اسیر می کند. عرب ها با دادن فدیه سنگینی او را آزاد می کنند. از آن پس، وحدت کلمه و یکدلی عرب ها از بین می رود، روابطشان گسسته می شود و به نبرد با یکدیگر مشغول می شوند.

درگذشتگان

* ابن بلبل* ابوحاتم رازی* ابوسعید خرّاز* سَوّار بن حمدون* عریب مأمونیه* محمد بن عبدالله اموی

ابن بلبل

ابوالصقر، اسماعیل بن بلبل پس از حسن بن مخلد و در سال 265ق وزیر معتمدبالله شد. او بزرگوار و بخشنده بود و در وزارت به مقام والایی رسید و وزیر سپاسگزار نامیده شد. خلیفه بر او و یارانش خشم کرده، اموالشان را مصادره کرد. سپس خلیفه دستور داد او را شکنجه دهند. او را شکنجه دادند و در گردنش زنجیری بستند که گوی آهنینی به آن آویخته بود و جمعاً وزن آن دو 120 رطل (تقریباً 307 کیلوگرم) بود. او را در همین حال نگه داشتند تا آن که درگذشت. روایت دیگرِ کشتن او، این است که خلیفه دستور داد سرش را در ظرفی پر از سرب مایع گذاشتند و هم چنان نگه داشتند تا سرب منجمد شد و او در همین حال بود تا درگذشت.

بحتری در ستایش او قصاید متعددی سرود؛ از جمله قصیده ای با مطلع ذیل:

«رنج و اندوه عاشق براثر دوری و فراقی که خواستار برطرف شدن آن است، بازگشت.»

بحتری در این قصیده می گوید:

«برایمان مهم نیست که دستان بخشنده وزیر درخشید و آشکار شد یا این دشت بود که سیل رحمت از همه جای آن جاری شد؛ زیرا هر دو یکسانند.»

تا آن جا که می گوید:

«هرگز ندیدم سلطان در این که تو چنگال و دندان او هستی و او را محافظت می کنی تردیدی داشته باشد.

به دست آوردن عطایایِ کلان او سخت نیست ـ که ما قصد او