2. تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 475؛ معجم الادباء، ج 1، ص 123؛ الفهرست، ص 116؛تاریخ الادب الجغرافی، ج 1، ص 124؛ تراث العرب العلمی، ص 95؛ المقابسات، ص 59؛ الجغرافیة العربیة، ص 64؛ الاعلام، ج 1، ص 119؛ سیر مُلهمه، ص 15.

3. سیر اعلام النبلاء، ج 1، ص 79؛ تاریخ بغداد، ج 6، ص 284 و 290؛ تذکرة الحفاظ، ج 2، ص 180؛ معجم الادباء، ج 6، ص 129 و 140؛شذرات الذهب، ج 2، ص 178؛ طبقات القراء، ج 2، ص 162.

4. النجوم الزاهره، ج 3، ص 87 و ج 5، ص 50 به بعد؛ الولاة و القضاة، ص 333؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 72؛ العبر، ج 2، ص68؛ زبدة الحلب من تاریخ حلب، ج 1، ص 80 و 84؛ وفیات الاعیان، ج 2، ص 249؛ الاعلام، ج 2، ص 370.

سال 283 ق = 896ـ897 م(1)

رویدادها

* خلیفه المعتضدبالله دستور داد افزون بر سهم الارث صاحبان ارث، در صورت نبود عصبه ـ که قبلا به دیوان مواریث تحویل داده می شد ـ به خویشان میت پرداخت شود و آن دیوان تعطیل شود.

امیران ایالت ها

* جیش بن خمارویه ترور می شود، و برادرش ابوموسی هارون امیر مصر می شود.

* طغج بن جفّ والی دمشق می شود.

جنگ میان رومیان و بلغارها

* بلغارها(اسلاوها) قسطنطنیه را محاصره می کنند و امپراتور ناچار می شود از اسیران مسلمان برای جنگ با آنان یاری بخواهد و به آنان اسلحه دهد. مسلمانان، اسلاوها را شکست می دهند و امپراتور ـ که قبلا به آنان وعده آزاد شدن و بازگشتن به کشورهای خود را داده بود ـ از فتنه و آشوب آنان هراسان می شود و آنان را در سراسر امپراتوری خود پراکنده می کند.

وقایع نظامی

قیام ها

خوارج: خلیفه المعتضدبالله برای جنگ با هارون شاری خارجی که در موصل و نواحی آن قیام کرده بود، حرکت می کند. حسین بن حمداننزد خلیفه رفته، اعلام می کند حاضراست داوطلبانه هارون را دستگیر کند و تحویل دهد؛ مشروط برآن که خلیفه، پدرش را ـ که در سال 281ق هنگامی که به موصل آمد، زندانی کرده بود ـ آزاد کند. حسین همراه عده ای در کمین هارون می نشیند و او را دستگیر کرده، نزد خلیفه می برد. خلیفه، هارون را با خود به بغداد می برد و می کُشد و حمدان بن حمدون را از زندان آزاد می کند و پسرش حسین را والی قم و کاشان می کند.

شورش ابن ابی دلف

* عمر بن عبدالعزیز بن ابی دلف امیر اصفهان برضد خلیفه طغیان می کند، و خلیفه برای جنگ با او سپاهی به فرماندهی عبیدالله بن سلیمان بن وهب اعزام می کند. عمر تسلیم می شود، امان می خواهد و وفاداری خود به خلیفه را اعلام می کند و به بغداد می رود و خلیفه از او به شایستگی استقبال کرده، به وی خلعت می دهد.

شورش رافع بن هرثمه* رافع بن هرثمه ـ که قبلا خلیفه او را از امارت خراسان برکنار کرده بود ـ برضد خلیفه شورش می کند و در سال 279ق به طبرستان رفته، به محمد بن زید علوی می پیوندد. رافع سپاهی فراهم کرده، به سوی خراسان حرکت می کند و می خواهد آن را باز پس بگیرد. عمروبن لیث امیر خراسان برای مقابله به او خارج می شود و در نبردی که نزدیک طوس رخ می دهد، رافع شکست خورده، به خوارزم می گریزد، اما عمرو بن لیث او را تعقیب کرده، به چنگ می آورد و می کشد و سرش را نزد المعتضدبالله می فرستد.

* اندلس: دیسم بن اسحاق، شورشیِ منطقه «تدمیر» بر شهرهای «مرسیه» و «لورقه» مسلط می شود. امیر عبدالله سپاهی به فرماندهی عموی خود هشام بن عبدالرحمان بن حکم برای پیکار با او اعزام می کند. نبرد کوچکی رخ می دهد که با شکست دیسم پایان می پذیرد.

درگذشتگان

* ابن رومی

* ابوالعیناء

* تمام بن عامرثقفی* جیش بن خمارویه* رافع بن هرثمه* سهل تستری* هارون الشاری

ابن رومی

ابوالحسن، علی بن عباس بن جریج اصالتاً رومی (یونانی) بود و جدش جریح به دست خلیفه عباسی عبیدالله بن عیسی بن جعفر بن منصور مسلمان شد. مادرش دختر عبدالله سگزی (منسوب به سیستان) ایرانی بود و حسنه نام داشت. علی از دبیران دیوان بود، اما بیشتر به شعر پرداخت و تنها به این هنر شهرت یافت.

ابن خلکان درباره اش می گوید: «او در دریای معانی غوطهور شده نوادر آن را از نهانگاه به چنگ آورده، با زیباترین الفاظ ترسیم می کند