دیگر خویشان داده شود؛ در حالی که پیش از آن، به بیت المال تحویل داده می شد.

در سال 282ق قطرالندی دختر خمارویه امیر مصر، همسر معتضد شد. معتضد فرزندش علی را ولی عهد خود قرار داد واو رابه المکتفی بالله ملقب کرد و خود در 47 سالگی درگذشت. معتضد، هفت سال و نه ماه خلیفه بود و گفته می شود یکی از کنیزکانش او را با دادن حوله زهرآلودی ـ که خود را با آن خشک کند ـ مسموم کرد و بدین گونه کشت.(7)

پی نوشت ها:

[1] چهارشنبه اول محرم سال 289 = شانزدهم ژانویه سال 901؛ جمعه هفدهم محرم سال 289 = اول ژانویه سال 902.

[2] تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 283؛ البیان المغرب، ج 1، ص 116 به بعد؛ تاریخ الاسلام السیاسی، ج 3، ص 276؛ الاعلام، ج 1، ص 22؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: ابراهیم بن اغلب.

[3] تاریخ طبری، ج 10، ص 86؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 512؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 126؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 84.

[4] تاریخ بغداد، ج 15، ص 377؛ النجوم الزاهره، ج 2، ص 328؛ الوافی بالوفیات، ج 3، ص 165؛ الاعلام، ج 7، ص 41.

[5] النجوم الزاهره، ج 3، ص 629؛شذرات الذهب، ج 2، ص 201؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 95؛ تاریخ طبری، ج 10، ص 89؛ تاریخ ابن اثیر، ج7، ص 517؛ العبر، ج 2، ص 82.

[6] تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 325، 414، 426، 500 و 516؛ العبر، ج 4، ص 326؛ همان، ج 2، ص 83؛ وفیات الاعیان، ج 6، ص419؛ تاریخ الاسلام السیاسی، ج 3، ص 142؛ الاعلام، ج 5، ص 257؛ مروج الذهب، ج 4، ص 182.

[7] النجوم الزاهره، ج 3، ص 128؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 86؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 469 و 513؛ الفخری، ص 256؛ تاریخ بغداد، ج 4، ص 403؛ الاغانی، ج 10، ص 41؛ العبر، ج 2، ص 82؛ تاریخ الخلفاء، ص 368؛ مروج الذهب، ج 4، ص 143؛ الاعلام، ج1، ص 136؛ تاریخ الاسلام السیاسی، ج 3، ص 48؛ نشوار المحاضره، ج 1، ص 151؛ مختصر الدول، ص 261.

سال 290 ق = 902ـ903 م(1)

رویدادها

حکام ایالت ها

* زیادة الله (سوّم) اغلبی، پدرش ابوالعباس عبدالله را می کشد و به جای او امیر افریقیه می شود و او آخرین امیر در آن جا است.

* مکتفی، ابوالعشائره احمد بن نصر عقیلی را بر طرسوس و مرزهای اطراف شام می گمارد.

* مکتفی، ابوالاغرّ خلیفة بن مبارک سلمی را بر حلب می گمارد و او را برای نبرد با قرمطیان که بر حمص، حماة، معرّة النعمان و حلب مسلط شده اند، به سپاهی مجهز می کند.

آبادانی

* مکتفی عباسی کنار کاخ «ثرّیا»، کاخ «تاج» را بنا می کند.

* شهر «وهران» در مغرب میانه به دست محمد بن ابی عون عبدوس و گروهی از اندلسیان بنا می شود.

وقایع نظامی

پیکارها

* سرزمین روم: قاسم بن سیما با نیروهای رزم تابستانی به مرزهای جزیره ای که در مرزهای روم واقع شده است، حمله می کند.

* سیسیل: ابوالعباس عبدالله بن ابراهیم اغلبی فرماندهی حمله زمینی ـ دریایی را به عهده می گیرد و بر تور مینا مسلط می شود.

اندلس: عصام خولانی با نیروی دریایی حرکت و جزیره «میّورقه» را فتح می کند و امیر عبدالله، او را بر آن جزیره می گمارد.

قیام ها

* قرمطیان: هارون بن خمّارویه امیر مصر، غلام خود بدر کبیر را در رأس سپاهی برای پیکار با قرمطیان ساکن شام گسیل می دارد. بدر نزدیک دمشق با آنان درگیر شده، آنان را شکست می دهد و رهبرشان یحیی بن زکرویه را می کُشد. حسین بن زکرویه برادر یحیی به جای او نشسته، سیّد نام می گیرد و خودش را ابوالعباس، احمد بن عبدالله لقب می دهد و به ابونمامه معروف می شود. اعراب گرد وی می آیند و او به دمشق حمله می کند. اهالی دمشق در قبال پرداخت اموالی با او مصالحه می کنند و وی آنان را رها می کند و پس از آن، راهی حمص شده، به زور وارد آن شهر می شود و بر منبرها برای او با عنوان امیرالمؤمنین خطبه می خوانند. سپس حسین راهی حماة، سلمیه، معرّة النعمان و حلب شده، با زور و قهر وارد این شهرها می شود و به کشتار اهالی و اسیر کردن زنان و فرزندانشان می پردازد.

ابوالاغرّ خلیفة بن مبارک سلمی امیر حلب با قرمطیان می جنگد و آنان را شکست می دهد و آنان در حال فرار عقب نشینی می کنند.

درگذشتگان

* ابن بختیشوع (یوحنا)* ابن فقیه

* تجیبی (عبدالرحمان)* عبدالله بن اغلب* عبدالله بن حنبل