را می کشد و دولت عبیدیان را در افریقیه تشکیل می دهد.

امیران اندلس

* ابراهیم بن حجاج امیر اشبیلیه (سویل) درمی گذرد و پسرش عبدالرحمان به جای او امیر، و پسر دیگرش محمد امیر قرمونه می شوند.

صنعاء: دولت بنی رسی

* الهادی الی الحق، یحیی بن حسین بن قاسم رسی از دنیا می رود و پسرش محمد بن یحیی به جای او می نشیند. حکومت آنان تا سال 429ق که صُلَیحیان بر آن چیره شدند، ادامه یافت.

وقایع نظامی

حملات رومیان

* رومیان ناوگانی قوی به فرماندهی دریادار هیما ریوسی فراهم کرده، به جزیره «کرِتِ» حمله می کنند، ولی از این حمله طرفی نمی بندند و ناوگان دریایی مسلمانان راه را بر آنان بسته، خسارات سنگینی به آنان وارد می کند.

درگذشتگان

* ابن آدمی

* ابوبرزه

* ابوعبدالله شیعی* اسحاق بن حنین* راوندی

* قمر بغدادی* الهادی الی الحق

ابن آدمی

محمد بن حسین بن حمید، معروف به ابن آدمی، ستاره شناس بود. او زیج بزرگ خود را فراهم آورد که بسیار دقیق و قابل استفاده بود، امّا موفق به اتمام آن نشد و پس از مرگش، شاگرد وی، قاسم بن هاشم مدائنی معروف به علوی (متوفای 308ق) آن را تکمیل کرد. او مؤلف کتاب نظم الِعقْد در اخترشناسی و محاسبات حرکات ستارگان است. در آن کتاب، حرکات فلکی ای را که پیش از او کسی از آن یاد نکرده بود، آورده است. او حدود سال 298ق درگذشت.(2)

ابوبرزه

فضل بن محمد بن عبدالحمید جیلی بغدادی، از پیشتازان علم حساب و مرجع این دانش بود و در این زمینه، کتاب های سودمندی نوشت. در حساب، استنباطاتی کرد که پیش از آن سابقه نداشت و کسی به آن نرسیده بود. از نخستین کسانی بود که در زمینه جبر و مقابله تألیف داشت. کتاب المعاملات (شامل مسائلی حسابی بود که درباره راه حل های آن اختلاف و برخی از راه حل ها بسیار نادر بود، و مورد توجه علمای آن عصر قرار گرفت) و کتاب المساحة (که از مساحت اَشکال هندسی و صورت های آن سخن می گوید) از آثار او است. ابوبرزه در بغداد زاده شد و در همان شهر درگذشت.(3)

ابوعبدالله شیعی

حسین بن احمد بن محمد بن زکریای صنعانی، معروف به شیعی و ملقب به معلم، زمینه ساز تشکیل دولت شیعه اسماعیلی عبیدیان و ناشر دعوتشان در مغرب بود. او از اهالی صنعای یمن و منسوب به آن جا، از دلاوران زیرک و بزرگان باطنی بود. حسین بن حوشب نجار، او را برای گسترش دعوت در مغرب، به آن جا فرستاد، لذا ابوعبدالله همراه برادرش ابوالعباس محمد از صنعا خارج شد و در موسم حج به مکه رفت و در آن جا با گروهی از قبیله کتامه (از بربرها بودند) ملاقات کرد و خود را به آنان شناساند. آنان دعوتش را پذیرفتند و او را امیر خود کردند.

حسین با آنان به مغرب بازگشت و از آنان لشکری تشکیل داد و در سال 296ق با اغلبیان جنگید و آخرین حکمران آنان، زیادة الله سوم را شکست داد و بر قیروان مسلط شد و به حکومت اغلبیان پایان داد و خود قدرت را به دست گرفت. آن گاه عبیدالله را به آمدن دعوت کرد. عبیدالله همراه پسرش ابوالقاسم و اطرافیان خود، شهر «سَلَمیه» را ترک کرده، به قیروان آمد و در آن جا در سال 297ق با او بیعت کردند. چندی نگذشت که عبیدالله نتوانست وجود و قدرت ابوعبیدالله بر قبیله کتامه و دلبستگی آنان به او را ببیند و تحمل کند، لذا او و برادرش ابوالعباس را کشت و بدین گونه، زندگی مردی که زمینه ساز تشکیل دولت عبیدیان بود، به پایان رسید.(4)

اسحاق بن حنین

ابویعقوب، اسحاق بن حنین بن اسحاق عبّادی، طبیبی مترجم و مسلط بر زبان های عربی و یونانی بود که با ترجمه عربی کتاب های حکمت و شرح های آن، به باروری زبان عربی کمک کرد. متوکل عباسی، او را برای ترجمه برگزید و کاتبانی آشنا با ترجمه در اختیارش گذاشت که او ترجمه های آنان را مقابله و تصحیح می کرد. اسحاق به خدمت متوکل پرداخت و نزد او جایگاه نیکویی یافت و از یاران خاص قاسم بن عبیدالله، وزیر المعتمدعلی الله شد. عبّادی نسبتی است به «عبّادی حیره» که تیره هایی از قبایل گوناگون مسیحی ساکن حیره بودند.