خوبی می سرود؛ از جمله قطعه ذیل در مدح اربابش ابراهیم:

«در مغارب جز آن بخشنده گرانمایه و هم پیمان جود و کرم؛ یعنی ابراهیم کسی نیست ]و مقصد آمال سائلان اوست[.

من در خانه اش غرق نعمتم، و هر خانه ای جز خانه اش ویرانه ای بیش نیست.»

قطعه ذیل در آرزوی دیدار بغداد نیز از اوست:

«افسوس بر بغداد و عراق و پری چهرگان جادوچشم آن!

و گردشگاه های کنار فرات با رخساره های زیبایی که پرتو آن برگردن آویزها تابیده است.

آن گردن فرازانی که در خوشی غرق شده و عشق عفیفانه از اخلاق آنان آفریده شده است.

جانم فدای آن شهر باد! که نیکی ها در جهان، پرتوی از تلألؤ آن است.»(8)

الهادی الی الحق

ابوالحسین یحیی بن حسین بن قاسم رسی، ترجمان الدین بن ابراهیم بن طباطبا، امام بزرگ زیدیه و بنیان گذار دولت زیدیان در یمن بود. نسبش به علی بن ابی طالب می رسد، و بیشتر امامان زیدی از نسل او هستند. در دوران خلافت المعتمدعلی الله عباسی راه یمن را پیش گرفت، وارد صنعا شد و با قرمطیان و هم چنین با والیان دولت عباسی جنگید و آتش فتنه ها را فرونشاند. دامنه دعوتش به مکه رسید و در آن شهر، هفت سال به نامش خطبه خواندند و به امیرالمؤمنین خطاب شد و به الهادی الی الحق ملقب شد.

او دلاور، جنگ جو و از جان گذشته بود و شجاعتش زبانزد شد؛ هم چنان که تسلط وسعت علمی او معروف بود. گفته می شود: همان طور که بر زین اسب نشسته بود، مطالب علمی را املا می کرد و دیگران می نوشتند. در شهر صعده مسموم شد و درگذشت. مدفن او زیارتگاه خاص و عام شد. کتاب المنتخب در علم فقه، کتاب التوحید، الامامة و إثبات النبوة، کتابی در تفسیر، کتابی در معانی قرآن و... از آثار اوست.

او در 53 سالگی درگذشت.(9)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه اول محرم سال 298 = ششم سپتامبر سال 910؛ سه شنبه 26 ربیع الثانی سال 298 = اول ژانویه سال 911.

[2] اخبار الحکماء، ص 185؛ علم الفلک عند العرب ، ص 157 و 158؛ الفهرست، ص 391.

[3] تاریخ بغداد، ج 12، ص 373؛ اخبار الحکماء، ص 167؛ ابن ندیم، ص 391؛ تراث العرب العلمی، ص 108.

[4] وفیات الاعیان، ج 3، ص 193؛ تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 24 و 53؛ ابن خلدون، ج 3، ص 363؛ همان، ج 4، ص 31 و 37؛ البدایة و النهایه، ج1، ص 116؛ البیان المغرب، ج 1، ص 164 و 165؛ الاستقصاء لاخبار دول المغرب الاقصی، ج 1، ص 182؛ دائرة المعارف الاسلامیه، مادة: «ابوعبدالله الشیعی»؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 124 و 174؛ الاعلام، ج 2، ص 247.

[5] طبقات الاطباء، ص 274، الفهرست ص 397؛ وفیات الاعیان، ج 1، ص 205؛ تاریخ الحکماء الاسلام، ص 18؛ طبقات الاطباء و الحکماء، ص 68؛ اخبار الحکماء، ص 57؛ تاریخ الفکر العربی، ص 281؛ الاعلام، ج 1، ص 286.

[6] البدایة و النهایه، ج 11، ص 112؛ وفیات الاعیان، ج 1، ص 94؛ مروج الذهب، ج 7، ص 237؛ الملل و النحل، ج 1، ص 81 و 96؛ المنتظم، ج 5، ص 99؛شذرات الذهب، ج 2، ص 235؛ رسالة الغفران، ص 410 و 442؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 175؛ العبر، ج 2، ص 116؛ تکملة الفهرست، ص 4؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «الراوندی».

[7] تاریخ طبری، ج 6، ص 147؛ ابن عدیم، زبدة الطب فی تاریخ حلب، ج 1، ص 59 و 60؛ اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ص 63.

[8] نفح الطیب، ج 3، ص 137؛ البیان المغرب، ج 2، ص 128؛ اعلام النساء، ج 4، ص 220.

[9] اعلام العرب، ص 141 و منابع پانوشت همان صفحه؛ الاعلام، ج 9، ص 171؛ الفهرست، ص194.

سال 299 ق = 911ـ912 م(1)

رویدادها

وزارت

* مقتدر عباسی ابوالحسن علی بن فرات را برکنار و اموالش را مصادره و او را زندانی می کند و ابوعلی، محمد بن عبیدالله بن یحیی بن خاقان را به جای وی وزیر می کند.

حکام عبیدیان

* سیسیل: عبیدالله مهدی، علی بن عمر بلوی شیعی را امیر سیسیل می کند.

بلایای طبیعی

* زلزله ای سخت در قیروان رخ می دهد.

وقایع نظامی

درگیری با حکامی که با قهر و غلبه به قدرت رسیده اند.

* معدل بن علی بن لیث صفاری پس از اسارت پدرش در سال 296ق بر فارس مسلط می شود. احمد بن اسماعیل سامانیامیر خراسان و ماوراءالنهر سپاهی به سویش اعزام می کند و او را پس از شکست دادن، اسیر می کند و فارس را به قلمرو خود ضمیمه می کند.

درگذشتگان

* ابراهیم شیبانی* احوص بن فضل