جز درهم های دُرُست و کامل، نه خویشاوندی و نه شفاعت، کسی را به او نزدیک نمی کند.

این کارها از او بعید نیست، زیرا این پیر سالخورده، تازه از قحطی و خشک سالی نجات یافته است.»

متوکل عباسی را به سبب ویران کردن بارگاه حضرت امام حسین(علیه السلام)در سال 236ق هجو کرد و گفت:

«به خدا سوگند! اگر بنی امیه به ناحق و ظالمانه نوه پیامبر را کشتند، برادرانشان نیز مانند آن مرتکب شدند آری! به جانت سوگند! این قبر اوست که ویران شده است.

گویا آنان از این که در کشتن حسین شریک امویان نبودند، متأسف بودند، لذا در قبرش به جستوجوی پیکرش برآمدند.»

او هوادار شیعه بود و درباره اهل بیت مرثیه هایی سرود. ابن بسّامشاعری دبیر پیشه، متوّسل، ادیب و نویسنده بود. کتاب اخبار عمر بن أبی ربیعه ، الزنجبیین (شرابخواران)، کتاب مناقضات الشعراء و دیوان رسائل از تألیفات اوست. او در 72 سالگی درگذشت.(2)

بِدعَه کبری

بِدْعَه، کنیز عَریب مأمونی، شاعری ادیب بود که ارتجالاً و فی البداهه شعر می سرود. سیوطی نقل می کند که اسحاق بن ایوب فالی، صد هزار دینار برای خرید او به وسیله ابوالحسن، علی بن یحیای منجم نزد اربابش عریب فرستاد و بیست هزار دینار نیز به عنوان دستخوش برای ابوالحسن در نظر گرفت. هنگامی که علی بن یحیی در خواست اسحاق را با عریب در میان گذاشت، او بدعه را فراخواند و از او پرسید که آیا خواستار این معامله است؟ بدعه اعلام کرد خواستار آن نیست. عریب نیز پول ها را پس فرستاد و همان دم، بدعه را آزاد کرد. بدعه آن قدر مال و زمین از خود به جا گذاشت که هیچ مردی چنین دارایی ای نداشت.(3)

پی نوشت ها:

[1] چهارشنبه اول محرم سال 302 = 27 ژوئیه سال 914؛ یک شنبه یازدهم جمادی الاول سال 302 = اول ژانویه سال 915.

[2] فوات الوفیات، ج 2، ص 167؛ الفهرست، ص 150؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 189؛ تاریخ بغداد، ج 12، ص 63؛ معجم الادباء، ج 14، ص139؛ وفیات الاعیان، ج 2، ص 44؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 125؛ الاعلام، ج 5، ص 141؛ فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 386.

[3] المستظرف من اخبار الجواری، ص 13 و 14؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 122؛ الدیارات، ص 226؛ نساء الخلفاء، ص 63 و 66.

سال 303 ق = 915ـ916 م(1)

رویدادها

مصر

* برکناری تکین بن عبدالله خزری از فرمانداری مصر و تعیین ابوالحسن ذکاء اعور رومی به جای او.

قرمطیان یمن

* علی بن فضل قرمطی که در سال 209ق به عنوان داعی مهدی منتظر در یمن پیدا و بر «زبید» و «صنعاء» چیره شده بود، کشته می شود. اسعد بن ابراهیم رسی پس از کشته شدن ابن فضل قرمطی بر صنعاء مسلط می شود و دامنه قدرت خود را در یمن می گستراند.

آبادانی

* عبیدالله شهر مهدیه را بنا می کند.

بلایای طبیعی

* قحطی و گرسنگی در افریقیه و اندلس و آتش سوزی هایی در بغداد رخ می دهد.

وقایع نظامی

شورش ها

* ناحیه جزیره: حسین بن حمدان امیر دیار بکر و جزیره از طاعت خلیفه مقتدر عباسی خارج می شود. خلیفه، سردار مونس مظفر را فرامی خواند و برایش سپاهی تدارک می بیند و همراه سردار رائق کبیر برای جنگ با حسین بن حمدان اعزام می کند. حسین تسلیم می شود و او را به بغداد می فرستند. خلیفه دستور می دهد اموال او را مصادره و خودش و برادرش ابوالهیجاء امیر موصل و دیگر برادران و خانواده اش را زندانی کنند.

* اندلس: جعفر بن عمر بن حفصون هم چنان به فتنه انگیزی و غارتگری ادامه می دهد و عبدالرحمان ناصر سرکوب آن فتنه و آشوب ها را به عهده می گیرد.

حملات رومیان

* رومیان بر مرزهای جزیره می تازند، اموال را غارت و افراد را اسیر می کنند و بر اهالی ملاطیه، دیار بکر و میّافارقین خراج وضع می کنند.

حملات اعراب

* اعراب به کاروان حاجیان حمله می کنند. امیرالحاج با آنان می جنگد، گروهی را می کشد و باقی را اسیر می کند و به بغداد می فرستد و در آن جا توده مردم، آنان را می کشند.

درگذشتگان

* ابن ذوالنون* ابن فضل قرمطی* ابوموسی حامض* جبّائی