ابن خیرون

ابوعبدالله، محمد بن عمر بن خیرون اندلسی در قیروان سکونت گزید و از آن جا به مشرق سفر کرد و قرائت های مختلف را از پیشوایان آن فن آموخت و به عراق رفت و از عالمان آن دیار دانش آموخت و سپس به قیروان بازگشت و قرائت نافع را با خود به افریقیة آورد که قرائت حمزه بر آن جا غالب بود آورد. او مردی ثقه، مورداعتماد و از پیشوایان علم قرائت در روزگارش بود.(2)

ابن سریج

ابوالعباس احمد بن عمر بن سریج بغدادی، از فقیهان شافعی و مدافع آن مذهب بود. به او باز اشهب گفته می شد و به او لقب شافعی صغیر داده بودند. او نخستین کسی بود که باب مناظره را گشود و دانش جدل را به مردم آموخت و از چیره دست ترین پیروان شافعی در علم کلام بود؛ هم چنان که در علم فقه از مُبَرَّزان بود. قاضی شیراز و سپس بغداد شد. خلیفه از او خواست قاضی القضات شود، اما ابن سریج نپذیرفت.

گفته می شود تألیفاتش به چهارصد عنوان رسید، ولی تنها به عناوین معدودی از آنها دست یافته اند که الرد علی الظاهریه درباره قیاس و پاسخ هایی به آنان درباره اعتراضاتی که به شافعی کرده اند، از آن جمله است. ابن سریج در 57 سالگی در بغداد از دنیا رفت.(3)

وکیع قاضی

ابوبکر، محمد بن خلف بن حیّان بن صدقه ضبی ملقب به وکیعِ قاضی و معروف به ابن حیّان، قاضی پژوهشگر و آگاه از تاریخ و جغرافیای شهرها بود. قاضی اهواز بود و در بغداد درگذشت.

اخبار القضاة و تواریخهم (معروف به طبقات القضاة) کتاب الطریق که به آن النواحی نیز گفته می شود و در مورد شهرها و راه هاست، کتاب الشریف که به سبک المعارف ابن قتیبه نوشته شده است، کتاب الأنواء، تدبیر الأموال، عدد آی القرآن و الإختلاف فیه، الرمی و النضال و المکاییل و الموازین از آثار اوست.(4)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه اول محرم سال 306 = چهاردهم ژوئـن سال 918؛ جمعه 25 رجب سال 306 = اول ژانویه سال 919.

[2] نفح الطیب، ج 2، ص 271.

[3] طبقات الشافعیه، ج 3، ص 21؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 129؛ تاریخ بغداد، ج 4، ص 287؛ العبر، ج 2، ص 132؛ النجوم الزاهره، ج 1، ص 194؛شذرات الذهب، ج 2، ص 247؛ سیر اعلام النبلاء، ج 9، ص 189؛ وفیات الاعیان، ج 1، ص 66؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «ابن سریج»؛ الاعلام، ج 1، ص 178.

[4] البدایة و النهایه، ج 11، ص 130؛ الوافی بالوفیات، ج 3، ص 43؛ المنتظم، ج 6، ص 152؛ الفهرست، ص 166؛ تاریخ بغداد، ج5، ص 236؛ العبر، ج 2،ص 133؛ الاعلام، ج 6، ص 347؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 68.

سال 307 ق = 919ـ920 م(1)

رویدادها

وزیر، غله ها را احتکار می کند

* گردآوری خراج سواد بغداد، کوفه، واسط، اهواز و اصفهان به حامد بن عباس وزیر سپرده می شود و قیمت ها افزایش می یابد و مردم در بغداد می شورند و زندانیان را آزاد کرده، پل ها را به آتش می کشند و به غارت می پردازند. مقتدر عباسی دستور می دهد انبارهای غله حامد بن عباس و مادر مقتدر گشوده شود و آنچه در آن است فروخته شود و بدین گونه قیمت ها پایین می آید و مردم آرام می گیرند و مقتدر مسئولیت گردآوری خراج را از حامد گرفته، قراردادی را که بسته بود فسخ می کند و عاملان او را از سواد دور می سازد.

ایالت مصر

* پس از درگذشت ذکای رومی امیر مصر، تکین بن عبدالله خزریدوباره به امارت مصر گماشته می شود.

دیار ربیعه

* ابراهیم بن حمدان، امیر دیار ربیعه می شود.

بلایای طبیعی

* قحطی در عراق.

وقایع نظامی

درگیری های دریایی میان ناوگان خلافت و ناوگان عبیدیان

* سردار ثمال دریاسالار ناوگان خلیفه عباسی در دریای روم، به کشتی های مهدی عبیدی حمله می کند و گروهی از افراد آن را نابود می کند.

قیام ها

قرمطیان: قرمطیان وارد بصره می شوند و غارت و کشتار و گروهی را اسیر می کنند.

درگذشتگان

* ابن سهل

* سعید بن غالب

ابن سهل

احمد بن سهل بن هاشم بن ولید، سرداری پارسی نژاد بود که نسبش به یزدگرد پسر شهریار می رسید. با فرهنگ عربی نشو و نما یافت و در شهر مرو مقیم بود. به سامانیان حاکمان ماوراءالنهر پیوست و از سرداران بزرگ آنان بود. عمرو بن لیث او را بر مرو گماشت و سپس او را دستگیر و در سیستان زندانی کرد. ابن سهل از زندان گریخت و به مرو بازآمد و برآن جا چیره شد. امیران سامانی با او مدارا و اظهار