می ساخت و یا آن که پدرش پنبه زن بود و این لقب از آن رو به او داده شد و مانند آن.

آثاری نوشت که نویسنده الفهرست آنها را یاد کرده است؛ از جمله: کتاب های طاسین یا الطواسین؛ الظل الممدود و الماء المسکوب؛ خلق الإنسان و البیان؛ التوحید؛ النجم إذا هوی؛ مدح النبی؛ الصلاة و الصلوات و الیقین.(4)

پی نوشت ها:

[1] شنبه اول محرم سال 309 = دوازدهم مـه سال 921؛ سه شنبه 28 شعبان سال 309 = اول ژانویه سال 922.

[2] خبار الحکماء، ص 55؛ طبقات الاطباء، ص 307.

[3] النجوم الزاهره، ج 3، ص 203؛ الوافی بالوفیات، ج 3، ص 44؛ العبر، ج 2، ص 144؛ تاریخ بغداد، ج 5، ص 237؛شذرات الذهب، ج 2، ص 258؛ معجم الادباء، ج 7، ص 105؛ الاعلام، ج 6، ص 348.

[4] تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 126 و 129؛ الفهرست، ص 269 و 272؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 132 و 144؛ الحضارة الاسلامیة فی القرن الرابع، ج 2، ص 46 و 53؛ طبقات الصوفیه، ص 307؛ وفیات الاعیان، ج 2، ص 140؛ العبر، ج 2، ص 138؛ المنتظم، ج 6، ص 160 و 189؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 182 و 202؛شذرات الذهب، ج 2، ص 233؛ تاریخ بغداد، ج 7، ص 112 و 141؛ الاعلام، ج 2، ص285؛ تکملة تاریخ الطبری، ص 33 و 38؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «حلاج».

سال 310 ق = 922ـ923 م(1)

رویدادها

بغداد

* خلیفه، سردار نازوک را جانشین محمد بن عبدالله بن طاهر، رئیس شرطه می کند.

یمن

* درگذشت المرتضی ابوالقاسم محمد بن یحیی بن هادی الی الحقِرسی، و جانشینی برادرش احمد بن یحیی.

مغرب دور

* حسن بن محمد بن قاسم ادریسی ملقب به حجّام، رئیس دولت ادریسیان در مغرب می شود.

وقایع نظامی

جنگ ها

* سرزمین روم: محمد بن نصر امیر موصل از شهر قالقیلا به رومیان حمله می کند.

ایتالیا: فرمانروای کلوریه پیمان صلحی را که در سال 305ق با امیر سیسیل بسته بود، می شکند، لذا امیر سیسیل نیروهای دریایی خود را به فرماندهی مسعود الفتی به سوی او راهی می کند. مسعود به ایالت کالابریا حمله می کند و بر شهرهای سانتاآگاتا و واری مسلط می شود. حاکم کلوریه دوباره پیمان صلح می بندد و به پرداخت جزیه سالانه متعهد می شود.

درگذشتگان

* ابن فضلان* ام موسی (قهرمانه)* حامد بن عباسی* خلف طولونی* دولابی

* طاهر صفاری* طبری (ابن جریر)* قمی (ابوالعباس)* نوبختی

* نیریزی

* یزیدی

ابن فضلان

احمد بن فضلان بن عباس بن راشد بن حماد، نویسنده گزارش سفر به بلغارستان، سرزمین های اطراف دریای خزر و روس های ساکن کناره های رود «ولگا» معروف به «رحلة ابن فضلان» بود. پادشاه روس های حاشیه رود ولگا که خود و ملتش تازه مسلمان شده بودند، از مقتدربالله خلیفه عباسی برای مقابله با فشارهای خزران بر مردمش در ناحیه جنوب کمک خواست و هیأتی بدین منظور به بغداد فرستاد. و نیز از خلیفه خواست کسی را به آن سامان بفرستد تا قوم او را با احکام دین آشنا کند. خلیفه نیز به خواسته اش پاسخ مثبت داد و ابن فضلان و گروهی از فرماندهان نظامی و مترجمان را نزد پادشاه اسلاوها فرستاد. این گروه سفر خود را در یازدهم صفر 309 / 21 ژوئن 921 از بغداد آغاز کرد و پس از گذر از همدان، ری، نیشابور، مرو، بخارا و عبور از رود جیحون، به سوی خوارزم روان شد و از آن جا به طرف سرزمین بلغار در کناره ولگا حرکت کرد و در هیجدهم محرم 310 / دوازدهم مه 923 به مقصد رسید. به سبب ناپدید شدن بخش پایانی این سفرنامه، نحوه بازگشت و مسیر گروه نامشخص است.

ابن فضلان در این سفرنامه، سرزمین اسلاوها، عادت ها و سنت های آنان و هرچه را از آنان دیده است وصف می کند. این سفرنامه اثر مهمی است درباره روزگاری که در آن نوشته شده است و تصویر زنده ای از اوضاع سیاسی جهان اسلام و روابط میان سرزمین های اسلامی و کشورهای هم جوار در آسیای مرکزی و مناطق دور، مانند حوضه رود ولگا (قلمرو عالم متمدن) در آن روزگار می نمایاند. تاریخ درگذشت ابن فضلان نامعلوم است و تا سال 310ق از او یاد