رویدادهای اسلام از 311 ـ 320 ق

سال 311 ق = 923ـ924 م(1)

رویدادها

وزارت

* پس از عزل و مرگ حامد بن عباس براثر مسموم شدن، دوباره ابوالحسن، علی بن فرات وزیر می شود.

مرزها

* ابن فراتِ وزیر، خلیفه را تشویق می کند که مونس مظفر را]ازمرکز[ دور کند. او نیز مونس را مسئول مرزها می کند تا تجاوز دشمن را دفع کند.

میراث مردگان اهل ذمه

* خلیفه دستور می دهد میراث مردگان ذمی به هم کیشان آنها داده شود. پیش تر این میراث به بیت المال تحویل داده می شد.

مصر

* سردار احمد بن کیغلغ جانشین هلال بن بدر امیر مصر می شود، ولی پس از هفت ماه عزل و به امارت اصفهان گماشته می شود و سردار تکین بن عبدالله خزری برای بار چهارم امیر مصر می شود.

بصره

* محمد بن عبدالله فارقی به امارت بصره گماشته می شود.

آبادانی

* ابن فراتِ وزیر از اموال خود بیمارستانی در بغداد می سازد.

بلایای طبیعی

* ملخ ها؛ غلات و میوه های عراق را نابود می کنند.

وقایع نظامی

* سرزمین روم: سردار مونسِ مظفر امیر مرزها به جنگ رومیان می رود و دژهایی را می گشاید.

قیام ها

* قرمطیان: ابوطاهر، سلیمان بن حسن جنّابی سرکرده قرمطیان به بصره حمله کرده، به کشتار و غارتگری در شهر می پردازد و آن گاه بصره را ترک می کند.

درگیری ادریسیان و عبیدیان

* مغرب دور: امیر ادریس، حسن بن محمد بن قاسم بن ادریسمعروف به حجّام بر «فاس» مسلط می شود و عامل آن جا ریحان کتامی، گماشته موسی بن ابی العافیه، کارگزار عبیدیان در مغرب دور را می کشد. موسی در رأس لشکری برای جنگ با حجام حرکت می کند. حجّام از او می گریزد و در فاس پناه می گیرد و به دست یکی از یارانش کشته می شود. هم چنین گفته می شود حجّام در حال فرار از دیوارهای شهر، از دیوار سقوط کرد و این اتفاق به مرگ وی انجامید. موسی بن ابی العافیه باقی مانده ادریسیان را در فاس جمع می کند، آنان را از آن شهر کوچ می دهد و در دژ حجرالنسر محصور و زندانی می کند. بدین ترتیب، دولت ادریسیان در مغرب دور پایان می یابد.

درگذشتگان

* ابن خزیمه

* زجّاج

* بدر معتضدی

ابن خُزَیمه

ابوبکر، محمد بن اسحاق بن خزیمة بن مغیره سلمی نیشابوری، فقیهی مجتهد، حدیثدان و در روزگار خود پیشوای نیشابوریان بود. او اهل نیشابور بود و در همان شهر زاده شد. در طلب حدیث سفر کرد و سرزمین ها را درنوردید. درباره اش می گفتند که در حفظ اسناد و متن احادیث بی نظیر بود. دارقطنی درباره اش می گوید: 0 او پیشوایی یگانه و بی همتا بود.» کتاب الصحیح، از سودمندترین و گرانقدرترین کتاب، از تألیفات او است.

ابن خزیمه در زادگاهش نیشابور درگذشت.(2)

زجّاج

ابواسحاق، ابراهیم بن محمد بن سرّی بن سهل زجّاج در کودکی به شیشه گری مشغول بود و لقب زجّاج (شیشه گر) از آن زمان بر او ماند. آن گاه شیفته آموختن نحو و ملازم و مصاحب مبرّد شد و تعهد کرد تا زمان درگذشت یکی از آن دو در برابر آموختن نحو، روزانه درهمی دستمزد به استاد بپردازد. این دانش را نیک فراگرفت و آن را پیشه و محل درآمد خود کرد.

عبیدالله بن سلیمان بن وهب وزیر خلیفه معتضد، او را برای تعلیم فرزندش قاسم فراخواند و بدین ترتیب، زجّاج موقعیتی نزد وزیر یافت و به عنوان دبیر و همنشین انتخاب شد. پس از مرگ وزیر عبیدالله در سال 288ق، پسرش قاسم به جای پدر وزیر شد و منزلت زجّاج بیشتر شد و اموال بسیاری گردآورد. قاسم رسیدگی به نامه های درخواست کسان و انجام خواسته هایشان را در قبال گرفتن مزد از ارباب رجوع به او سپرد و بدین ترتیب، زجّاج چند برابر آنچه که از وزیر انتظار داشت، به دست آورد.

ابوالقاسم عبدالرحمان زجّاجی (متوفای 337ق) نویسنده کتاب