آن که پیشوای بی رقیب فقه در زمان خود شد. با فروتنی، درستی و تقدس حدود شصت سال متصدی مقام إفتا بود و فتوا داد. ابن لبابه؛ فصیح، امین، مورداعتماد و حافظ اشعار بود. وی در 89 سالگی درگذشت.(3)

ماذرائی (حسین)

ابوعلی، حسین بن احمد بن رستم ماذرائی (منسوب به ماذرایا روستایی نزدیک واسط) از دبیران بلندپایه و هوشمند دوران طولونیان بود. به او ابوزنبور گفته می شد. در ایام خلافت مکتفی عباسی در سال 292ق متولی امور خراج مصر شد و خلیفه مقتدر نیز او را در مقام خود ابقا کرد، ولی بعداً بر او خشمگین شد و او را به بغداد فراخواند و بازداشت کرد و از او سه میلیون و ششصد هزار دینار گرفت. سپس همراه سردار مونسِ مظفر برای جنگ با مهتدیِ عبیدی ـ که سپاهی برای اشتغال مصر اعزام کرده بود ـ به مصر رفت. حسین در حالی که همراه سپاه به عراق بازمی گشت، در دمشق از دنیا رفت.(4)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه اول محرم سال 314 = نوزدهم مـارس سال 926؛ دوشنبه 24 شوال سال 314 = اول ژانویه سال 927.

[2] تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 150، 158 و 167؛ الاعلام، ج 4، ص 262.

[3] تاریخ علماء الاندلس، ج 2، ص 36؛ ابن فرحون، الدیباج المذّهب، ص 345؛ الفکر السایی فی تاریخ الفکر الاسلامی، ج 3، ص104؛؛ العبر، ج2، ص 159.

[4] النجوم الزاهره، ج 3، ص 141، 150، 173، 178 و 215؛ الاعلام، ج 2، ص 248؛ الولاة و القضاة، ص 244 و 258.

سال 315 ق = 927ـ928 م(1)

رویدادها

بغداد: آشوب و هراس

* براثر پیروزی های قرمطیان بر سپاهیان خلیفه و شروع به دزدی و غارت توسط عیاران، هراس و دلهره بر بغداد حاکم می شود.

نازوک رئیس شرطه بغداد مقررات منع رفت و آمد شبانه را وضع می کند و امنیت را به شهر بازمی گرداند. خلیفه سردار مونس مظفر را ـ که قبلا به عنوان امیر مرزها گماشته بود ـ برای جنگ با قرمطیان فرامی خواند.

* سپاهیان بغداد به دلیل عقب افتادن جیره و مواجبشان شورش می کنند و کاخ «ثریا» را غارت کرده، حیوانات وحشی موجود در آن را سر می برند. سردار مونس نزد آنان رفته، پرداخت مواجبشان را تضمین می کند.

* یاقوتِ حاجب امیر منطقه فارس می شود و تا زمان تسلط علی بن بویه بر آن در سال 322ق هم چنان امیر آن خطه باقی می ماند.

وقایع نظامی

نبردهای دریایی

* ایتالیا: دریادار صابر الفتی به سواحل جنوبی ایتالیا حمله کرده، غنایم بسیاری به چنگ می آورد.

قیام ها

* قرمطیان: ابوطاهر قرمطی وارد کوفه می شود و آن جا را غارت می کند. خلیفه، یوسف بن ابی الساج را ـ که از ری فراخوانده بود ـ برای نبرد با قرمطیان اعزام می کند. ابوطاهر قرمطی او را شکست داده، او و دیگر اسیران را می کشد.

قرمطیان متوجه بصره می شوند و امیر آن، محمد بن علی فارقی از خلیفه کمک می خواهد. خلیفه، سردار مونس مظفر را در رأس سپاهی به یاری محمد می فرستد. قرمطیان سپاه او را باز پس می رانند و بر شهر انبار مسلط می شوند. خلیفه سپاه دیگری به فرماندهی حاجبِ خود نصر اعزام می کند. قرمطیان بر این سپاه نیز پیروز می شوند و آنان را پراکنده می کنند.

* اندلس: عبدالرحمان ناصر برای محاصره دژ «ببشتر» بازمی گردد و آن جا را محاصره می کند. حفص بن عمر بن حفصون تسلیم می شود و امان می خواهد. عبدالرحمان او را عفو می کند و قیام بنی حفصون را سرکوب می کند. آن گاه عبدالرحمان پس از محاصره طلیطله بر مردم آن پیروز می شود و دژهای آن را ویران می کند.

ری: اسفار بن شیرویه دیلمی از فرمان اربابش نصر بن احمد سامانیسر باز زده، بر جرجان چیره می شود. نصر برای پیکار با او، حرکت می کند. اسفار در قبال پرداخت مالی به نصر، با او مصالحه می کند.

یورش اعراب

* اعراب به سواد (مزارع اطراف) کوفه هجوم برده، آن جا را غارت می کنند و آن گاه وارد حیره می شوند و کشتار و چپاول می کنند، تا آن که سپاهیان خلیفه، آنان را از آن شهر بیرون می رانند.

یورش رومیان

* رومیان به مرزها حمله می کنند، وارد شهر «سمیساط» می شوند و هنگام نماز در مسجد جامع، ناقوس ها را به صدا در می آورند. خلیفه سپاهی به فرماندهی مونس مظفر برای پیکار با آنان گسیل می کند. مونس بر آنان پیروز می شود و از شهر بیرونشان می کند. رومیان سپاه بزرگی به فرماندهی دامستوک فراهم کرده، به «دبیل» در ارمنیه حمله کرده، آن جا را محاصره می کنند و وارد آن جا شده، به کشتار و اسیر گرفتن مشغول می شوند. فرمانده سپاه براثر اصابت تیری کشته می شود و سپاه روم پس از جنگی که بسیاری از آنان در آن اسیر می شوند، عقب می نشیند.