داعی علوی

حسن بن قاسم علوی، واپسین حکمران از سلسله علویان در طبرستان بود. ناصر علوی (حسن اطروش) او را فرمانده سپاه کرد و دختر خود را به همسری او در آورد. هنگامی که ناصر در سال 304ق کشته شد، داعی جایش را گرفت و بر ری، قزوین، زنجان، ابهر و قم چنگ انداخت و کارها بر او راست آمد. مردی عادل و دلاور بود و بیشتر سپاهیانش دیلمی بودند.

در ایام حکومتش، شورشگری از دیلمیان به نام اسفار بن شیرویهپدیدار شد و طبرستان را تصرف کرد. داعی با او جنگید و گروهی از همراهان دیلمیِ او به اسفار پیوستند و بدین ترتیب، کار حسن سست و خودش کشته شد.(5)

پی نوشت ها:

[1] دوشنبه اول محرم سال 316 = 25 فوریه سال 928؛ پنج شنبه هفدهم ذیقعده سال 316 = اول ژانویه سال 929.

[2]شذرات الذهب، ج 2، ص 273؛ وفیات الاعیان، ج 4، ص 377؛ معجم الادباء، ج 7، ص 10؛ المنتظم، ج 6، ص 220؛ العبر، ج3، ص 165؛ إنباه الرواة، ج 3، ص 145.

[3] تاریخ بغداد، ج 9، ص 464؛ العبر، ج 2، ص 164؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 159.

[4] البدایة و النهایه، ج 11، ص 158؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 221؛ العبر، ج 2، ص 163؛ تاریخ بغداد، ج 7، ص 100.

[5] وفیات الاعیان، ج1، ص 130؛ تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 189؛ الاعلام، ج 2، ص 227؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «اطروش».

سال 317 ق = 929ـ930 م(1)

رویدادها

بغداد: خلع مقتدر

* سردار مونس و نازوک رئیس شرطه بغداد و امیر ابوالهیجاء حمدانی همراه عده ای از سرداران ترک، مقتدر عباسی را ناچار به برکناری از خلافت می کنند و او می پذیرد و آنان با محمد بن معتضد (برادر پدری مقتدر) بیعت می کنند و به او لقب قاهر می دهند. مونس، مقتدر و مادر و فرزندان و کنیزانش را با خود به خانه اش می برد. قاهر، نازوک رئیس شرطه بغداد را با حفظ سِمَت به پرده داری خود گمارد.

کشته شدن نازوک و ابوالهیجاء و بازگرداندن مقتدر به خلافت

* سپاهیان شورش می کنند و در حالی که از آنچه بر خلیفه مقتدر گذشته ناراحتند، خواهان حق بیعت و مواجب یک ساله می شوند. آن گاه به نازوک و ابوالهیجاء حمله می کنند و آن دو را می کشند و مقتدر را از خانه مونس خارج و دوباره او را خلیفه می کنند. او نیز مواجب آنان را می پردازد. مقتدر عباسی برادرش قاهر را دستگیر و در خانه مادرش شغب(نامادری قاهر) زندانی می کند. شغب، با قاهر خوش رفتاری می کند و اورا گرامی می دارد. مقتدر در مسند خلافت می ماند تا آن که در سال 320ق کشته می شود.

* مقتدر پس از کشته شدن نازوک، حاجب خود محمد بن یاقوت را رئیس شرطه بغداد می کند.

آشوب در بغداد به سبب اختلاف در تفسیر یک آیه

* میان شیعیان و هواخواهان ابوبکر مروزی و ابومحمد بر بهاری، دو تن از پیشوایان حنبلی، بر سر تفسیر یک آیه آشوب و فتنه به پا می شود و مردمان بسیاری کشته می شوند؛ هواداران مروزی، مقام محمود در آیه: (عسی أن یبعثک ربُّک مقاماً محموداً) را این گونه تفسیر می کنند: خداوند، محمد(صلی الله علیه وآله)را همراه خود بر عرش می نشاند، اما شیعیان مقام محمود را همان شفاعت پیامبر از امت خود می دانند.

برقراری دولت حمدانیان در موصل

* ناصرالدوله ابن ابی الهیجاء عبدالله حمدانی، دولت حمدانیان را در موصل تأسیس می کند.

اعتراض مرزنشینان به ناتوانی دولت در حمایت از آنان

* ناتوانی دولت در حمایت از مرزهای جزیره در برابر غارت های رومیان، مردم را در آن مرزها برمی انگیزاند و هیأت هایی از آنان به پایتخت می آیند و درخواست حمایت از مرزها به وسیله سپاه می کنند، اما نتیجه ای نمی گیرند، زیرا دستگاه خلافت از تأمین این خواسته و حمایت مرزنشینان ناتوان است.

حج

* ابوطاهر قرمطی پس از ورود به مکه و کندن حجرالاسود و قتل و غارت و ویرانگری به نام مهدی عبیدی به عنوان خلیفه خطبه می خواند. مسیر حج مردم عراق تا سال 320ق که قاهربالله خلیفه می شود، بسته است و کسی از عراق به حج نمی رود.

بلایای طبیعی

* قحطی و گرانی در اندلس.

وقایع نظامی

قیام ها

* قرمطیان: قرمطیان به فرماندهی رهبرشان ابوطاهر قرمطی، روز هشتم ذیحجه وارد مکه می شوند. حاجیان را غارت می کنند، ابن محارب (امیر مکه) و بسیاری دیگر را می کشند، آن گاه حجر الاسود را از جای در آورده، آن را به شهر خود دارالهجره می برند، در کعبه را می کنند و کشتگان را در چاه زمزم می افکنند و باقی ماندگان را در حرم مسجدالحرام دفن می کنند.