سال 319 ق = 931ـ932 م(1)

رویدادها

بغداد

* مقتدر عباسی، سلیمان بن حسن بن مخلدِ وزیر را عزل و زندانی می کند و ابوالقاسم عبیدالله کلوازی را به درخواست مونس مظفربه جای او می گمارد و سپس به درخواست مونس عزلش می کند و حسین بن قاسم بن عبیدالله بن وهب را به جای او می گمارد.

* ارتقای آل بویه به درجه فرماندهی. مرداویج بن زیار، علی بن بویهرا به امارت سرزمین کرج (واقع در جنوب شرقی همدان) می گمارد و برادر خود وشمگیر بن زیار را امیر ری می کند.

وقایع نظامی

چیرگی و استقلال یکی از امیران بر مناطق

* مرداویج بن زیار: خلیفه سپاهی به فرماندهی پسر دایی اش هارون بن غریب به جنگ مرداویج می فرستد. مرداویج که بر اصفهان و مازندران دست یافته بود، هارون را شکست می دهد و همدان، قهستان و دینور را تصرف می کند و به حلوان نزدیک می شود و بر مردم آن سامان می تازد و بسیاری را می کشد. خلیفه با او کنار می آید و برایش لوا و خلعت می فرستد و امارت آذربایجان، سیستان و ارمنستان را به او می دهد. مرداویج بن زیار، اهواز و شیراز را می گیرد و خلیفه در مقابل دریافت خراج سالانه، او را برآن مناطق ابقا می کند.

غارتگری رومیان

* ارمنیان با رومیان مکاتبه می کنند و آنها را برای حرکت به جانب سرزمین اسلام ترغیب می کنند و بدیشان وعده یاری می دهند. رومیان با سپاهی انبوه می آیند و شهر «خلاط» و اطراف آن را ویران می کنند و شمار زیادی از مسلمانان را می کشند، سپس به «سمیساط» رفته، آن جا را محاصره می کنند و مردم تسلیم می شوند. آن گاه سعید بن حمدان امیر موصل به سوی ایشان می رود که آنها آن جا را ترک می کنند و سعید جنگ با سرزمین روم را ادامه می دهد.

درگذشتگان

* ابن علاّف

* ابن فطیس (محمد)* ابن قدامه (جعفر)* ابن مسرّه (محمد)* ابن منذر نیشابوری.* کعبی (ابوالقاسم)

ابن علاّف

ابوبکر، حسن بن علی بن احمد بن بشّار بن زیاد نهروانی منسوب به نهروان (شهرکی در اطراف بغداد) است. پدرش علوفه می فروخت، از این رو به ابن علاّف (پسر علوفه فروش) معروف شد. وی از شاعران برجسته و نیکوسرا و با معتضد عباسی هم نشین بود. گربه ای داشت که به کبوترخانه همسایگان رفته، جوجه کبوترها را خورده بود. گربه را کشتند. وی نیز برای گربه اش مرثیه ای سرود که مطلع آن چنین است:

«ای گربه! تو از ما جدا شدی و هرگز برنمی گردی. تو برای من چون فرزند بودی.»

می گویند که این اشعار را در رثای دوستش عبدالله بن معتز سروده و چون مقتدر قاتل او بود، وی می ترسید آشکارا به رثای او بپردازد، از این رو گربه را مخاطب قرار داد و عبدالله بن معتز را مرثیه گفت. بعضی گفته اند: گربه کنایه از محسن بن علی بن محمد بن فرات در ایام محنت او است که در سال 312ق گرفتار و کشته شد و ابن علاّف جرأت نکرد به صراحت نام او را ببرد. برخی دیگر نیزعقیده دارند که گربه کنایه از غلامی است که یکی از کنیزان امیر علی بن عیسی بن داوود بن جراح عاشق او شده بود و امیر هر دو را کشت و پوستشان را کند و از کاه پرکرد و ابن علاّف غلام را مرثیه گفت و گربه کنایه از او است.

در هر حال، این قصیده از بهترین و زیباترین اشعار او است. شمار ابیات آن 65 بیت است که در ضمن آن، اشعار حکمت آمیز نیز وجود دارد.

ابن علاف در قصیده خود، صفاتی را بیان می کند که گربه اش به آن آراسته بود:

«چگونه خاطره تو را فراموش کنیم؛ در حالی که تو از ذخایر ما بودی؟

اذیت و آزار (موذیان) را از ما دور می کردی، و در نبودِ ما ما را از مار و موش، نگاهبانی می کردی.

دسته دسته در خانه به جنگ تو می آمدند و تو تنها و بدون کمک به مقابله آنان برمی خاستی.

در تابستان از گرمای ظهر نمی ترسیدی و در زمستان از یخبندان واهمه نداشتی.

در حالی که دیگران هیچ توفیقی نداشتند، کار تو در خانه ما با توفیق همراه بود.

تا این که به آزار همسایگان ما پرداختی، این در حالی بود که تو اهل اذیت و آزار نبودی.

با ستمِ بر آنان به کام هلاکت افتادی؛ البته هر کس به گودال مرگ