پی نوشت ها:

[1] سه شنبه اول محرم سال 321 = اول ژانویه سال 933؛ شنبه 29 ذیحجه سال 321 = 21 دسامبـر سال 933.

[2] معجم الادباء، ج 18، ص 127 و 143؛شذرات الذهب، ج 2، ص 289؛ وفیات الاعیان، ج 4، ص 323؛ العبر، ج 2، ص 187؛ المنتظم، ج6، ص 261؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 176؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 240؛ کشف الظنون، ج 2، ص 1399؛ إنباه الرواة، ج 3، ص 92؛ الفهرست، ص 91 و 92؛ تاریخ بغداد، ج 2، ص 195 و 197؛ طبقات الشافعیه، ج 3، ص 138؛ بغیة الوعاة، ص 30 و 33؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 177؛ الاعلام، ج 6، ص 310؛ فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 416؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده:«ابن درید»؛ شوقی ضیف، العصر العباسی الثانی، ص 424.

[3] ابن خلکان، ج 3، ص 183؛ تاریخ بغداد، ج 11، ص 55؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 176؛ الفهرست، ص 247؛ العبر، ج 3، ص187؛ شذرات الذهب، ج 2، ص 289؛ الملل و النحل، ج 1، ص 78؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده:«الجبّائی»؛ تاریخ الفکر العربی، ص 298.

[4] الاعلام، ج 3، ص 150.

[5] تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 245 و 251؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 175؛ المنتظم، ج 6، ص 253؛ نشوار المحاضره، ج 2، ص76؛ تکملة تاریخ الطبری، ص 71؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 239؛ الاعلام، ج 3، ص 245؛ مجلة العربی، سال 1968، ش115، ص 122.

[6] وفیات الاعیان، ج 1، ص 71؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 239؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 174؛ الفهرست، ص 292؛ لسان المیزان، ج 1، ص274؛ العبر، ج 2، ص 186؛ حسن المحاضره، ج 1، ص 350؛شذرات الذهب، ج 2، ص 288؛ الاعلام، ج 1، ص 197؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 261.

[7] تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 248 و 261؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 238؛ المنتظم، ج 6، ص 250؛ تکملة تاریخ الطبری، ص 77 و 79؛ العبر، ج2، ص 188؛ الاعلام، ج 8، ص 292.

سال 322 ق = 933ـ934 م(1)

رویدادها

بغداد: خلع یک خلیفه و نصب دیگری

* خلیفه قاهربالله برکنار می شود و چشمانش را بیرون می آورند. با احمد بن مقتدر بیعت می شود و او به راضی بالله ملقّب می شود. راضی بالله، خلیفه عباسی ابوعلی محمد بن مقله را به وزارت می گمارد ابن مقله به دلیل شرکت در توطئه برکناری قاهر، پنهان شده بود. راضی بالله عباسی، طریف سکری را از فرماندهی ارتش برکنار و محمد بن یاقوت را حاجب و فرمانده ارتش می کند. این بعد از آن بود که علی بن بویه بر محمد بن یاقوت چیره شده، فارس را گرفته و او را از آن جا اخراج کرده بود.

عبیدیان

* درگذشت مهدی از خلفای عبیدی، و بیعت با فرزندش ابوالقاسم محمد و ملقب کردن او به قائم بامرالله.

وقایع نظامی

درگیری میان افرادی که به زور برخی مناطق را تصرف کرده اند

* آل بویه: علی بن بویه بر امیر خود مرداویج شورش می کند و اصفهان را می گیرد. مرداویج حرکت کرده، او را از اصفهان بیرون می راند، سپس روانه فارس شده، بر محمد بن یاقوت امیر آن سامان چیره می شود. شیراز (پایتخت) را تصرّف کرده، مقرّ خودش قرار می دهد، سپس خبر اطاعت از خلیفه را همراه هدایا برای او می فرستد. خلیفه نیز در مقابل مقداری مال که سالیانه برایش فرستاده شود، امارت او را تأیید می کند و به رسمیت می شناسد.

حمله عبیدیان به مصر

* قائم بأمرالله عبیدی، لشکری به فرماندهی زیدان غلام خود آماده می کند و به جانب مصر رهسپار می کند. آنها وارد اسکندریه می شوند، ولی محمد اخشید با لشکری انبوه به مقابله می آیند و آنها را از شهر بیرون می کنند و زیدان به مغرب بازمی گردد.

قیام ها

افریقیه: ابویزید بن مخلد بن کیداد یفرنی از قبیله زناته علیه خلیفه قائم بامرالله عبیدی شورش می کند و در کوه های اوراس حصار می گیرد. این شورش تا سال 332ق طول می کشد. هارون بن غریبکه خود را از راضی سزاوارتر به خلافت می دانست، برخلیفه شورید و از دینور، مرکز امارت خود به بغداد رفت تا خلافت را از چنگ راضی به در آورد؛ با این ادعا که پسردایی مقتدر مقتول است. محمد بن یاقوت فرمانده ارتش به مقابله با او برخاست، ولی پیش از این که با هم بجنگند، هارون از اسب بر زمین افتاد و یکی از سربازان محمد بن یاقوت خود را به او رسانید و سر از بدنش جدا کرد.

درگذشتگان

* ابن ابی عون

* ابن رسته

* ابن طباطبا(محمد)

* ابن قتیبه دینوری* ابوحاتم رازی* ابوزید بلخی* ابومسلم اصفهانی* شلمغانی

* عبیدالله مهدی

* هارون بن غریب