دست می گیرد. از آن زمان به بعد، وزارت بی ارزش، کار از دست وزیر گرفته و به امیرالامرا داده شد. اموال مناطق و نواحی به خزانه امیر الامراء برده می شد و بیت المال ها بی فایده ماند.

* راضی به درخواست ابن رائق، ابن مقله وزیر را برکنار می کند و ابوالفضل بن فرات را برای بار دوم به وزارت می گزیند.

مصر

* محمدِ اخشید فرمانروای مصر، برادرزاده خود بدر بن عبدالله بن طغج را والی دمشق می کند و سعید کلابی را به امارت حلب می گمارد.

بلایای طبیعی

* گرانی و وبا در بغداد و گسترش وبا تا اصفهان و هلاکت جمع کثیری از مردم.

وقایع نظامی

توسعه حکومت آل بویه

* ابوالحسن، احمد بن بویه ملقب به معزالدوله بر کرمان دست می یابد.

حمله اعراب بادیه نشین

* عده ای از اعراب بنی کلاب که از نجد آمده بودند، به معرّة النعمان هجوم می برند که احمد بن سعید کلابی امیر حلب جلوی آنها را گرفته و بازمی گرداند.

* عده ای از اعراب بنی نمیر و قشیر در سرزمین ربیعه و مضر آشوب کرده، دست به حمله هایی زده، به راهزنی می پردازند.

درگذشتگان

* ابن مجاهد

* اشعری

* جحظه برمکی

ابن مجاهد

ابوبکر، احمد بن موسی بن عباس تمیمی، معروف به ابن مجاهد، اهل بغداد و در عصر خود، بزرگِ علمای قرائت و علوم قرآنی بود. کتاب های القراءات السبع، قرائة ابن کثیر، قرائة ابی عمرو، قرائة عاصم، قراءة نافع، قرائة حمزه، قرائة ابن عامر، قرائة النبی، الیائات و الهائات از تألیفات اوست. وی در 79 سالگی درگذشت.(2)

اشعری

ابوالحسن، علی بن اسماعیل بن اسحاق بن سالم بصری، متکلم معروف از نسل ابوموسی اشعری صحابی است. او در سال 260 ق در بصره به دنیا آمد. علم کلام را از معتزله فراگرفت و نزد استادشان علم آموخت تا این که خود از صاحبنظران و پیشوایان معتزله شد. تا چهل سالگی معتزلی بود و به سبب زبان آوری و بیانی که داشت، به نیابت از استادش جبّایی بحث و جدل می کرد. پس از چهل سالگی و پس از استفاده از دستاوردهای فکری معتزله، از مذهب ایشان روی گردان شد و با ایشان مخالفت کرد. با این که او در مجالس فقیهان و اخباریان شرکت نکرد و از طریقه بحث های اعتقادی ایشان اطلاعی نداشت، به نظریات آنان تمایل داشت. در خانه نشست و به فقه و حدیث پرداخت و دلایل فقیهان و اخباریان را با ادله معتزله سنجید و مغایرت آرای معتزله را با روح اسلام دریافت. برهمین اساس، یک روز جمعه در مسجد جامع بصره به منبر رفت و اعلام کرد که از مذهب اعتزال برگشته است و نظریه ایشان درباره این که قرآن مخلوق است، انسان فاعل شر است، خدا روز قیامت دیده نمی شود و دیگر عقاید آنان را ردّ کرد.

اشعری برای بیان مذهب خود، طریقه معتزله را پیمود و از قضایای فلسفی و قواعد منطقی که به علم کلام معروف است یاری جست و مذهب او بر پایه انتخاب دیدگاهی ما بین معتزله و مخالفان آنان استوار است. او عقل را حاکم بر نص نمی گیرد تا ـ اگر مطابق عقل نبود ـ آن را تأویل و توجیه کند یا بگوید ظاهرش چنین است؛ آن چنان که معتزله عقیده دارند، بلکه عقل را در خدمت ظاهر نص و مؤید آن می داند. با این که او از مسلک معتزله دست کشید، خود را دربست در اختیار فقیهان و محدّثان قرار نداد.

الرّد علی المجسّمه، مقالات الاسلامیین، الإبانة عن اصول الدیانه، الردّ علی ابن الراوندی، کتاب اللمح، الرّد علی الملحدین، خلق الأعمال و... از تألیفات او است.(3)

جحظة برمکی

ابوالحسن، احمد بن جعفر بن موسی بن یحیای برمکی، ادیب و شاعر حاضرجواب و نادرگو، بانمک و باظرافت بود و اخبار و ماجراهای زیادی روایت کرد. او در رشته های گوناگون علمی از قبیل: نحو، لغت، فقه و ستاره شناسی و در نواختن طنبور، چیره دست و به طنبوری معروف بود. چهره ای زشت داشت و در دو چشمش جحظ (برآمدگی) بود؛ از این رو عبدالله بن معتز به او لقب جحظه داد.

کتاب های اندکی تألیف کرده است؛ از جمله: اخبار الطنبوریین؛ الترنّم؛ المشاهدات فی الاخبار و اللطائف؛ کتابی درباره مشاهدات خود از معتمدعلی الله عباسی و کتاب ماصحّ ممّا جرّبه المنجّمون. دیوان شعری نیز دارد. در قطعه ذیل حال و روز خود را وصف می کند و به اهل زمانه