و آنچه از آنان کشیده، کنایه می زند: «وقتی مرا روی یک الاغ لنگ زخمدار مردنی دید، تعجب کرد.

بعد از آن همه اسب های قوی مچِ بادپای که در هنگام حرکت، به نظر یک تصویر می آمد.

گفتم: از من و از زمانه ای که با فشار و سختگیری، در حق من ظلم کرد، تعجب مکن!

بلکه از سگانی تعجب کن که من نود سال با اشعار و طنبورم به آنها خدمت کردم!»

درباره دوستی که به او و آوازش خیلی علاقه نشان می داد، ولی فقط به او احسنت می گفت و پاداش یا دستمزدی نمی داد، می گوید:

«دوستی دارم که به من و آوازم، علاقه دارد، و هنگام شنیدن آوازم، به غایت بی شرم است.

وقتی من آوازم را بلند می کنم، سخنش این است: آفرین، باز هم؛ ]آخر[ با احسنت که نمی شود آرد خرید.»

در تغزّل، برای دختری که خواب را برای او ناروا و زیاد می دانست به سبب علاقه به او، می گوید:

«به او گفتم در بیداری، مرا از دیدارت محروم ساختی، به من شیدا لطفی کن و در عالم خواب به دیدارم بیا!

به من گفت: آیا به خواب هم می روی ]و ادعای شیدایی داری[؟ و می خواهی در خواب به دیدنت بیایم.»

وی در روستای «جیل» از توابع بغداد، در صد سالگی درگذشت و در بغداد به خاک سپرده شد.(4)

پی نوشت ها:

[1] دوشنبه اول محرم سال 324 = سی ام نوامبر سال 935؛ جمعه سوم صفر سال 324 = اول دسامبر سال 936.

[2] الاعلام، ج 1، ص 246؛ الفهرست، ص 47؛ معجم الادباء، ج 2، ص 116؛ کشف الظنون، ج 2، ص 1448.

[3] وفیات الاعیان، ج 3، ص 284؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 187؛ المنتظم، ج 6، ص 332؛ تاریخ بغداد، ج 11، ص 246؛شذرات الذهب، ج2، ص 303؛ سیر اعلام النبلاء، ج 10، ص 20؛ سیر ملهمه، ص 20؛ العبر، ج 2، ص 202؛ الملل و النحل، ج1، ص 94؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «الأشعری، ابوالحسن»؛ ابوزهرة، المذاهب الاسلامیه، ص 265 به بعد؛ الاعلام، ج 4، ص 263؛ طبقات الشافعیه، ج 3، ص237؛ مجلّة العربی، سال 1964؛ ش 64، ص 55؛ تاریخ الفکر العربی، ص331.

[4] وفیات الاعیان، ج 1، ص 133؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 250؛ معجم الادعاء، ج 1، ص 383؛ تاریخ بغداد، ج 4، ص 65؛ همان، ج 2، ص301؛ المنتظم، ج 6، ص 283؛ الفهرست، ص 208؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 185؛ الاعلام، ج 1، ص 102؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «جحظة البرمکی»؛و فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 424.

سال 325 ق = 936ـ937 م(1)

رویدادها

واسط

* بجکم رائقی بر واسط گماشته می شود و گردآوری خراج آن را به عهده می گیرد که از این راه ثروت فراوانی می اندوزد.

سیسیل

* عزل سالم بن راشد از حکومت صقلیه و نصب ابوالعباس خلیل بن اسحاق به جای او.

آبادی

* مصر: امیر مصر محمد اخشید یک کارخانه کشتی سازی در ساحل فسطاط مصر ایجاد می کند.

اندلس

* عبدالرحمان ناصر ساختن شهر الزهراء نزدیک قرطبه را آغاز می کند که ساخت آن شانزده سال طول کشید.

حج

* عراقیان از ترس قرمطیان از رفتن به مکه و انجام مراسم حج خودداری می کنند.

وقایع نظامی

درگیری سرداران و چیرگان بر قدرت

* ابوعبدالله بریدی مسئول گردآوری خراج اهواز از دادن خراج به خلیفه امتناع میورزد. از این رو خلیفه سپاهی به سرداری امیر واسط، بجکم رائقی به جانب او می فرستد. بجکم بر بریدی غلبه می کند و اهواز را بازپس می گیرد. بریدی از عمادالدوله دیلمیکمک می خواهد و او برادرش ابوالحسین، احمد بن بویه را می فرستد و اهواز را بازپس گرفته، به بریدی بازمی گرداند.

* امیرالامرا، محمد بن رائق با ابوعبدالله بریدی از در مصالحه در آمده، از خلیفه رضایت نامه ای می گیرد که بدین سبب، بجکم خشمگین شده، بر آن می شود تا بغداد را از این تصمیم باز دارد.

درگذشتگان

* احمد رازی* نعمان ارسلانی

احمد رازی

ابوبکر، احمد بن محمد بن موسی رازی، پدرش در سال 250ق به اندلس آمد و در سال 273ق در آن جا درگذشت. رازی پیشگام آن دسته از مورخان اندلسی است که تألیفاتشان منقّح و مهذّب باقی ماند.