پی نوشت ها:

[1] شنبه اول محرم سال 325 = نوزدهم نوامبر سال 936؛ یک شنبه چهاردهم صفر سال 325 = اول ژانویه سال 937.

[2] نفح الطیب، ج 2، ص 118؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 87.

[3] اعلام زرکلی، ج 9، ص 6.

[4] چهارشنبه اول محرم سال 326 = هشتم نوامبر سال 937؛ دوشنبه 25 صفر سال 326 = اول ژانویه سال 938.

[5] توقیع، به نامه هائی اطلاق می شود که از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) بهویژه از حضرت جواد تا امام دوازدهم به صورت بخشنامه یا نامه به یکی از شخصیت های شیعه آن عصر درباره امر مهمی صادر شده باشد. از امام دوازدهم توقیعات و نامه هایی در زمان غیبت صغرا به نواب اربعه صدور یافته است و نواب اربعه از پیش خود، چنین کاری نمی کردند. م.

[6] دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «ابن روح» و مصادری که به آن اشاره شده است.

[7] وفیات الاعیان، ج 5، ص 376؛ تاریخ بغداد، ج 13، ص 296؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 276؛شذرات الذهب، ج 2،ص 276؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 430؛ الاعلام، ج 8، ص 327.

سال 327 ق = 938ـ939 م(1)

رویدادها

بغداد

* بجکم رائقی با ابوعبدالله بریدی مصالحه می کند و دخترش ساره را به او می دهد و مسئولیت گردآوری خراج واسط را به او می سپارد.

* درگذشت فضل بن جعفر بن محمد بن فرات (دوّم)، معروف به ابن حنزابه.

* بجکم، ابوعبدالله بریدی را به جای خود به وزارت می گمارد.

خراسان

* احمد بن محمد بن محتاج به جای پدر والی خراسان می شود.

حلب

* محمد بن رائق والی حلب می شود.

قرمطیان و حج

* قرمطیان مقابل دریافت پنج دینار به ازای هر سوار، به حجاج تعرّض نمی کنند. این نخستین باری است که از حجاج عوارض گرفته می شود. حج از سال 317ق متوقف شده بود.

آذربایجان

* درگذشت محمد بن ابی الساج امیر آذربایجان و جانشینی غلامش دیسم بن ابراهیم کردی.گرگان

* ماکان بن کالی بر جرجان دست یافته، به تنهایی بر آن حکومت می کند و از اطاعت امیر نصر سامانی سرمی پیچد.

وقایع نظامی

درگیری میان حکومت اموی در اندلس و پادشاهان فرانک

* جنگ خندق: میان عبدالرحمان ناصر و رامیرو پادشاهِ لیون جنگی رخ داد که طی آن، عبدالرحمان ناصر به علت خیانت عده ای از سواران شکست خورد و با تعدادی کم از یاران خود نجات یافت. این تنها جنگی بود که عبدالرحمان در آن مغلوب شد. ولی به زودی تجدید نیرو کرد و در جنگ های بعدی خود با پادشاهان فرانک، پیروزی های درخشانی برای او رقم خورد. در نتیجه آنان به سازش و ترک مخاصمه با او مجبور شدند.

قیام ها

* موصل: نافرمانی ناصرالدوله حمدانی امیر موصل از خلیفه و حرکت راضی خلیفه عباسی با سپاهی همراه بجکم رائقی به سوی او. شکست ناصرالدوله در جنگی نزدیک موصل و تسلیم او و مصالحه با او در مقابل گرفتن مقداری مال. ابن رائق از فرصتی که در نتیجه غیبت خلیفه و بجکم در بغداد پیش آمد، استفاده می کند و با کمک قرمطیان بر بغداد مسلّط می شود.

درگذشتگان

* ابن ادریس رازی* فضل بن حنزابه* ابوبکر انباری* عبدالرحمان همدانی

ابن ادریس رازی

ابومحمد، عبدالرحمان بن ابی حاتم محمد بن ادریس بن منذر تمیمی حنظلی رازی، حافظ بزرگ، زاهد، عابد و پرهیزگار بود. کتاب الجرح و التعدیل (از بهترین کتاب هایی است که تاکنون در این موضوع نگاشته شده است، از اوست. تفسیر معروف و مشهوری به نام تفسیر رازی نیز از اوست.

کتاب علل الحدیث، کتاب المسند، کتاب الکنی و کتاب الفوائد الکبری از دیگر آثار اوست.

منزل او در ری کنار دروازه حنظله بود، لذا به آن منسوب شد. در 87 سالگی درگذشت.(2)

فضل بن حنزابه

ابوالفتح، فضل بن جعفر بن محمد بن فرات، ابن حنزابه نیز خوانده می شد. حنزابه مادر او و اهل روم بود از دبیرانی بود که وزیر شد و از رجال حکومت عباسی بود. در سال 320ق مقتدر عباسی او را