وزیر و سپس عزل کرد و به جمع آوری خراج مصر و شام گماشت. در سال 324ق در اوایل خلافت قاهربالله به وزارت بازگشت، ولی وزارت او خیلی طول نکشید، زیرا امر وزارت مختل بود و سرداران ترک و دیلم در امور حکومتی همه کاره بودند و تحکم می کردند. او صلاح دید به جهت فتنه ابن رائق از حکومتداری فاصله بگیرد، از این رو در سفری به شام رفت. او پدر ابوالفضل جعفر بن حنزابه، وزیر ابن اخشید در مصر است. ابن حنزابه در 47 سالگی در رمله درگذشت.(3)

ابوبکر انباری

ابوبکر، محمد بن قاسم بن بشّار بن حسن انباری، معروف به ابن انباری در سال 271ق در بغداد به دنیا آمد. محدث و لغت شناس بود و به حافظه نمونه اش شهرت داشت. نقل شده: در حافظه اش سیصد بیت شعر شاهد برای قرآن داشت. از حفظ، حدیث املا می کرد؛ نه از روی کتاب. مورداعتماد و متدّین بود. ثروت و مال زیادی داشت، ولی بسیار بخیل بود.

کتاب المشکل فی معانی القرآن، کتابی در وقف و ابتداء، کتابی در غریب حدیث، کتاب الزاهر فی اللغه، الاضداد، و ادب الکاتب. و در علم نحو کتاب الواضح و الموضّح و درباره شعر، کتاب الجاهلیات (معلّقات سبع)، شرح المفضّلیات و شرح شعر الأعشی و... از تألیفات اوست.(4)

عبدالرحمان همدانی

ابوالحسن، عبدالرحمان بن عیسای همدانی، در لغت و نحو امام بود، شعر می سرود و دبیر بود، ولی شهرت او در لغت شناسی بود. کتاب الالفاظ الکتابیه از تألیفات اوست.(5)

پی نوشت ها:

[1] دوشنبه اول محرم سال 327 = 29 اکتبر سال 938؛ سه شنبه ششم ربیع الاول سال 327 = اول ژانویه سال 939.

[2] البدایة و النهایه، ج 11، ص 191؛ تذکرة الحفاظ، ج 3، ص 46؛ فوات الوفیات، ج 1، ص 260؛ طبقات الحنابله، ج 2، ص 55؛ الاعلام، ج 4، ص 99.

[3] تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 327؛ العبر، ج 12، ص 208؛ الاعلام، ج 5، ص 251؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ج 1، ص 360.

[4] وفیات الاعیان، ج 4، ص 341؛ تاریخ بغداد، ج 3، ص 181؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 196؛ العبر، ج 2، ص 214؛ معجم الادباء، ج 7، ص 73؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 214؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «الأنباری أبوبکر»؛ الاعلام، ج 7، ص226؛ ذیل کشف الظنون، ج2، ص 231 و 1422 و فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 431.

[5] إنباه الرواة، ج 2، ص 165؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 1، ص 195؛ الفهرست، ص 137؛ فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 428.

سال 328 ق = 939ـ940 م(1)

رویدادها

بغداد: ابن رائق درخواست آشتی با خلیفه می کند.

* محمد بن رائق پس از این که وارد بغداد می شود، پیکی به موصل می فرستد و از خلیفه و بجکم درخواست آشتی می کند. خلیفه از او درمی گذرد و به بغداد بازمی گردد.

* خلیفه، ابن رائق را بر سرزمین ربیعه و مضر، رها، حرّان و فرماندهی سپاه قنّسرین می گمارد. ابن رائق به سوی شام حرکت می کند و حُمص را می گیرد. سپس بر دمشق دست می یابد و بدر بن عبدالله اخشیدی کارگزار اخشید فرمانروای مصر را از دمشق بیرون می کند. سپس به طرف رمله می رود و آن جا را نیز می گیرد. آن گاه به طرف عریش مصر می رود تا مصر را بگیرد. اخشید به مقابله او می آید و او را شکست می دهد و او به دمشق بازمی گردد.

مصر و شام

* ابن رائق و اخشید توافق می کنند رمله به بعد برای اخشید و شام و توابع آن برای ابن رائق باشد.

مصر: برپایی دولت اخشیدیان

* اخشید اعلام استقلال می کند و دولت اخشیدیان را روی کار می آورد و دیگر خطبه به نام خلیفه بغداد نمی خواند.

بغداد: وزارت

* بجکم، عبدالله بریدی را از وزارت غزل می کند و سلیمان بن مخلّد را به جال او می گمارد.

* بریدی به واسط بازمی گردد و حکومتی مستقل در واسط، بصره و اهواز تشکیل می دهد.

وقایع نظامی

تقسیم سرزمین ها بین چیره شدگان مناطق تحت امر حکومت به شرح ذیل بین سردارن چیره تقسیم شد.

* بصره، واسط و اهواز در دست بریدیان قرار گرفت.

* کرمان در دست فرزند الیاس بن یسع قرار گرفت.

* فارس در دست عمادالدوله علی بن بویه دیلمی قرار گرفت.

* ری، اصفهان و قهستان در دست رکن الدوله حسن بن بویه دیلمیقرار گرفت.

* موصل و جزیره در دست حمدانیان قرار گرفت.

* مصر و شام در دست اخشید قرار گرفت.

* مغرب و افریقیه در دست عبیدیان قرار گرفت.

* اندلس در دست امویان قرار گرفت. خراسان و ماوراءالنهر در دست سامانیان قرار گرفت. طبرستان و جرجان به دست دیلمیان افتاد.