مصالحه کرد و بر روسها ـ که قسطنطنیه را محاصره کرده بودند ـ غلبه یافت.

فرزندانش، علیه او کودتا کرده، او را خلع و به جزیره «بروتی» تبعید کردند. وی بقیه عمرش را در آن جا گذراند. کنستانتین به تنهایی حکومت را در دست گرفت و با همکاری سردار بزرگ، بارداس فوکاس حکمرانی کرد. رومانوس به عنوان یک فرد سیاستمدار نابغه شهرت یافت و در پرکاری و مدیریتِ خوب ممتاز بود.(5)

لئوی طرابلسی

مسعودی او را لاوی و طبری و ابن اثیر، او را غلام زرافه می نامند. او حاکم طرابلس بود. مدارک بیزانس نشان می دهد که او در أتالیا Attaliu(یا أنتالیا) واقع در امفیلیا، جنوب شرقی آسیای صغیر، از پدر و مادری مسیحی به دنیا آمد و از خردسالی در عملیات نظامی مسلمانان شرکت کرد و مسلمان شد. سپس در طرابلس، استقرار یافت، لذا طرابلسی خواند شد. دریا نوردی را روی دریا آموخت و در بسیاری از جنگ های مسلمانان، در سواحل دریای اژه، شرکت کرد. سرانجام، به طرسوس انتقال یافت و آن جا را پایگاه کشتی های خود کرد.(6)

ماتریدی

ابومنصور، محمد بن محمود، معروف به ماتریدی، منسوب به ماترید، محلّه ای از سمرقند واقع در ماوراءالنهر، از پیشوایان علم کلام است. نظریات خود در عقاید را بر پایه روایاتی قرار داده که از ابوحنیفه نقل شده است. او دلایل شرعی را با دلایل عقلی، منطقی و براهین یقین اثبات می کند. او حاکمیت عقل را در سایه نقل می داند. این در حالی است که اشاعره، بر نقل متکی بود، سپس به برخی از تأویلات پرداخته اند و معتزله به عقل اعتماد می کرد؛ گر چه با ظاهر نقل، مخالف باشد؛ یعنی آنان هر نصّی را به مقتضای حکم عقل تفسیر می کنند. بنابراین، ماتریدی ها به معتزله نزدیک ترند تا به اشاعره.

ماتریدی درباره موضوعاتی که متعرض شده، کتاب های زیادی تألیف کرده است؛ از جمله: کتاب های تأویل القرآن؛ مأخذ الشرائع؛ الجدل؛ التوحید؛ الردّ علی القرامطة و اوهام المعتزله.(7)

پی نوشت ها:

[1] شنبه اول محرم سال 333 = 24 آگوست سال 944؛ چهارشنبه سیزدهم جمادی الاول سال 333 = اول ژانویه سال 945.

[2] مقصود، جنگ خندق معروف نیست که در زمان پیامبر(صلی الله علیه وآله) رخ داده است.

[3] المقتبس، ص 19؛ الاعلام، ج 8، ص 155.

[4] اخبار الحکماء، ص 229؛ تاریخ مختصر الدول، ص 92.

[5] ویلیام لانگر، موسوعة تاریخ العالم، ج 2، ص 492 و 493؛ موسوعة لاروس.

[6] مروج الذهب، ج 1، ص 129؛ تاریخ طبری، ج 11، ص 391؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 523؛ تاریخ البحریّه الاسلامیه فی مصر و الشام، ص / (م س).

[7] الاعلام، ج 7، ص 242؛ الفوائد البهیه، ص 195؛ مفتاح السعاده، ج 2، ص 21؛ المذاهب الاسلامیه، ص 287؛ مجلّة العربی، سال 1964، ش 72، ص 201.

سال 334 ق = 945ـ946 م(1)

رویدادها

درگذشت توزون و نصب ابن شیرزاد

* درگذشت توزون بر اثر بیماری صرع و نصب کاتبش ابوجعفر محمد بن شیرزاد به جای او که لقب امیرالامرا می گیرد. او به مصادره اموال تجار و چپاول می پردازد.

لشکرکشی دیلمیان به بغداد

* احمد بن بویه به بغداد لشکر کشی می کند و ابن شیرزاد می گریزد. مستکفی بالله عباسی به احمدبن بویه خلعت می پوشاند و او را معزالدوله و امیرالامرا لقب می دهد و هم چنین برادرش علی را عمادالدوله و حسن را رکن الدوله لقب می دهد. خلیفه دستور می دهد القاب و کنیه های آنان را بر سکّه های درهم و دینار بزنند. خلیفه خود را امام الحقّ لقب می دهد.

خلع خلیفه و درآوردن چشم او

* احمد بن بویه (معزالدوله) به سبب رنجی که از مستکفی بالله به او رسیده بود، وی را از دخالت در امور باز داشت و سپس دستور داد چشمانش را میل کشیده، او را به زندان افکنند. او تا سال 338ق زندانی بود و در زندان درگذشت.

بیعت با فضل بن مقتدربالله عباسی و لقب یافتن او به مطیعلله.

به قدرت رسیدن دیلمیان

* معزالدوله؛ ابوجعفر، محمدبن احمد صیمری را وزیر خود می کند. معزالدوله به ابن شیرزاد امان می دهد و او بعد از اختفا، ظاهر می شود و از سوی معزالدوله مسئول گردآوری خراج و زکات می شود.

* انتخاب وزیر از طرف خلیفه، متوقف می شود و وظیفه آنان به تعیین کاتب برای کارهای خاص منحصر می شود. نیز مستمری معینی برای خلیفه به مبلغ صد دینار ماهیانه مقرّر می شود؛ که با این کار، وی به یک کارمند تبدیل می شود.

مصر

* درگذشت اخشید محمد بن طغج امیر مصر و شام و جانشینی انوجور