سال 340 ق = 951ـ952 م(1)

رویدادها

بغداد

* درگیری میان شیعیان و اهل سنّت در ماه مبارک رمضان.

اندلس

* عبدالرحمان ناصر به جای گلدسته قدیم مسجد قرطبه که شکاف برداشته بود، گلدسته جدید و بزرگی احداث کرد و مسجد را توسعه داد.

بلایای طبیعی

* در زلزله حلب و عواصم که چهل روز به درازا کشید، مردمان بسیاری کشته شدند.

وقایع نظامی

جنگ های دریایی

* سیسیل: مسیحیان سیسیل از کنستانتین هفتم کمک می خواهند، و او کشتی های جنگی بزرگی (ناوگان جنگی) برای آنان می فرستد و در سواحل «قلوریه» «کلابریا» با کشتی های جنگی فاطمیان روبه رو و درگیر می شوند.

فاطمیان بر ناوگان های جنگی بیزانس پیروز شدند و بیشتر کشتی های آنان را در هم شکستند، و امپراتور ناچار به درخواست صلح شد.

قیام ها

* قرمطیان: ابومحمد، حسن بن محمد مهلّبی وزیر معزالدوله دیلمیفرماندهی سپاهی را برای جنگ با قرمطیان به عهده گرفت و با آنان درگیر شد که به شکست قرمطیان انجامید. او اردوگاه قرمطیان را بر سپاه خود مباح کرد و با اسیران بازگشت.

درگذشتگان

* ابن اصبغ

* ابن اعرابی

* ابن دایه

* ابن شجاع

* بزرگ پسر شهریار* زجاجی (عبدالرحمان)* کرخی (عبیدالله)* مروزی (ابراهیم)

ابن اصبغ

ابومحمد، قاسم بن اصبغ بن یوسف بیّانی قرطبی، اهل بیّانه، محله ای در قرطبه است. وی در روزگار خود، حافظ، پیشوا و محدث اندلس بود. به عراق سفر کرد و به استماع حدیث از محدثان بزرگ آن سامان پرداخت و با دانش بسیار، به اندلس بازگشت و در آن جا منزلت والایی یافت. امیر عبدالرحمان بن محمد پیش از به قدرت رسیدن، نزد وی حدیث فراگرفت، سپس حَکَم (ولی عهد عبدالرحمان) و برادرانش از ابن اصبغ کسب فیض کردند.

ابن اصبغ از ائمه مذهب مالکی است. مسند مالک، احکام القرآن، الناسخ و المنسوخ، الأنساب و... از تألیفات او است.

ابن اصبغ در 93 سالگی درگذشت.(2)

ابن اعرابی

ابوسعید، احمد بن محمد بن زیاد بن بشر بن درهم، از مردم بصره و از مورخان و علمای حدیث بود که به تصوّف گرایید و مصاحب و هم نشین جنید شد. به حجاز رفت و پیشوای مکّه بود. او غیر از ابن اعرابی لغوی (متوفای 231ق) است.

المعجم (در اسامی مشایخش)، الإختصاص و معانی علم الباطن، العمر والشیب، معانی الزهد و... از تألیفات او است. وی در 94 سالگی در مکّه درگذشت.(3)

ابن دایه (احمد)

ابوجعفر، احمد بن یوسف بن ابراهیم بغدادی، مصری به ابن دایه معروف است. او بغدادی الأصل و از نویسندگان نامی وفصیح و سرشناس بود که با ادب، تاریخ، علم طب، اخترشناسی و حساب، آشنا بود و اشعار خوبی داشت. پدرش از بغداد به دمشق و از آن جا به مصر مهاجرت کرد و در همان جا مستقر شد. ابوجعفر، در مصر معروف شد و به خدمت احمد بن طولون و پس از او، به خدمت فرزندانش در آمد و چون حکومت طولونیان پایان یافت، او نیز از خدمات دولتی کناره گرفت و در یکی از املاک خود زندگی می کرد.

او ادیبی توانا بود و در کتابت، شیوه نگارش جاحظ را پیش گرفت، و به ابوجعفر کاتب مشهور شد. سیرة احمد بن طولون و سیرة خمّارویه، سیرة هارون بن خمّارویه، اخبار غلمان ابن طولون، کتاب النسبة و التناسب، اخبار الأطباء، مختصر المنطق، السیاسة لأفلاطون، اخبار المنجمین و... از تألیفات او است. او عمری طولانی حدود 100سال داشت.(4)

ابن شجاع

شجاع بن اسلم بن محمد بن شجاع، از مردم مصر و به علم حساب، عالم بود. مهم ترین تألیفات او عبارتند از: کتاب الجبر و المقابله (در این کتاب تقدم خوارزمی در علم جبر و این که او بود که بر اصول این علم افزود را یاد کرده است)؛ کتاب المساحة و الهندسة؛ کتاب