کرد و سپاهیان و اطرافیان خود را به آن جا منتقل کرد و منصوریّه مقر حکومت فاطمیان شد.

وی آدمی دور اندیش و کاردان و خطیبی بلیغ بود و در حالی که فتنه، همه جا را فراگرفته بود، زمام امور را به دست گرفت و با عزمی استوار، ریشه همه فتنه ها را خشکاند. منصور در 39 سالگی در منصوریه درگذشت و در مهدیّه دفن شد.

مدت خلافتش هفت سال بود و پس از او، پسرش المعزلدین الله جانشین وی شد.(3)

پی نوشت ها:

[1] شنبه اول محرم سال 341 = 29 مـه سال 952.؛ شنبه یازدهم شعبان سال 341 = اول ژانویه سال 953.

[2] الإستقصا، ج 1، ص 182 و 191؛ البیان المغرب، ج 1، ص 194، 199، 201، 209، 213 و 214؛ العبر، ج 6، ص 134 و 135؛ الاعلام، ج 8، ص 273.

[3] وفیات الاعیان، ج 1، ص 234؛ تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 424، 426، 430، 438، 455 و 497؛ البیان المغرب، ج 1، ص 218؛ العبر، ج 4، ص83 و 93؛ البدایة و النهایه ، ج 11، ص 225؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 308؛ العبر، ج 2، ص 257؛ تاریخ الاسلام السیاسی، ج 3، ص 251؛ الاعلام، ج 1، ص 321.

سال 342 ق = 953ـ954 م(1)

رویدادها

خراسان

* امیر نوح سامانی، ابوعلی بن محتاج را عزل کرد و به جای او، ابوسعید بکر بن مالک فرغانی را والی کرد.

بلایای طبیعی

* حمله ملخ ها به محصولات زراعت سواد عراق و شام و جزیره، و نابود کردن آنها.

وقایع نظامی

درگذشتگان

* سعید بن عبدربه* قاضی تنوخی (علی)

سعید بن عبدربّه

ابوعثمان، سعید بن عبدالرحمان بن محمد بن عبدربّه اندلسی، طبیب و شاعر و از سرآمدان فن خود بود. وی با دانش حرکت کواکب آشنا بود و هم چنین منشأ و جایگاه وزیدن باد و تغییر هوا را می دانست. او از شاهان و خدمتگزاری به آنان، رویگردان بود. وی پسر برادر احمد بن محمد بن عبدربّه، صاحب کتاب العقد الفرید است.

ارجوزة فی الطب، تعالیق و مجرّبات فی الطب، و الأقراباذین (داروشناسی) از تألیفات او است. او از نخستین واضعان شعر زجل (نوعی شعر عامیانه) در اندلس بود.(2)

قاضی تنوخی (علی)

ابوالقاسم، علی بن محمد بن ابی فهم داوود بن ابراهیم بن جابر بن هانی تنوخی اِنطاکی است و نسبش به عمرو بن حارث، یکی از شاهان قدیم تنوخ(3) می رسد. او در انطاکیه متولّد شد و به بغداد رفت و در آن جا به فراگیری فقه حنفی و حدیث پرداخت. از معتزلیان و بزرگان علم و ادب بود.

سالیانی چند، قاضی بصره و اهواز بود و هنگامی که از منصب قضا کنار گذاشته شد، به حلب رفت و به مدح سیف الدوله حمدانی پرداخت و سیف الدوله او را گرامی داشت. به توصیه سیف الدوله، به بغداد رفت و دوباره به قضا گماشته شد. او از جمله قضات و فقهایی بود که در مجلس ]اُنس [ابومحمد، حسن بن محمد مهلّبی، وزیر معزالدوله دیلمی شرکت می کرد و از ندیمان او بود.

ابن خلّکان می گوید: قاضی ابوبکر بن قریعه بن معروف، قاضی تنوخی و دیگران، دو شب در هفته، در مجلس خوش گذرانی و می گساری و هرزگی و عیاشی مهلّبی شرکت می کردند، وهمگی از جمله خود مهلّبی، از ریش سفیدان بودند. وقتی مجلس، گرم و دلپذیر می شد و از شنیدن آوازخنیاگران سرمست می شدند، تحت تأثیر شادی قرار می گرفتند و تشریفات را رها می کردند و محاسنشان را داخل طاس و قدح طلایی مملو از شراب ناب و کهنه می گذاشتند، تا جایی که محاسن آنان، خیس و پوشیده از شراب می شد. آن گاه شراب باقیمانده را به یکدیگر می پاشیدند و جمعی سرگرم پای کوبی و دست افشانی می شدند. و چون صبح فرا می رسید، طبق روال روزانه و همیشگی خود، با وقار و ابّهت قضات و تبختر و تکبّر بزرگان، ظاهر می شدند. در این باره، اسری رفاء می گوید:

«محفلی که در آن، قاضیان، به سبب شدّت مستی، در لباس خود نمی گنجیدند و به رقص می آمدند.

دوستی که سخنان مطایبه آمیز را به شیرینی برایمان بیان می کرد.

و انگشتانی به سرخی عنّاب، محاسن سپید را سرخوشانه در شراب، رنگین می کرد.

و چشم، آنرا به خطا، برگ سپید خشکی می پنداشت که با خون آغشته شده است.» تنوخی، پیشوای علم منطق و عروض و آشنا به ستاره شناسی و با این حال، شاعر نیز بود. با ابوبکر بن درید، در حجره کوچکش، معارضه شعری و تنوخ و اقوامش را مدح می کرد. در 64 سالگی در بصره درگذشت.

از اشعار او در تغزّل است :