حملات قرمطیان

قرمطیان به فرماندهی رهبرشان حسن بن احمد (اعصم) بر دمشق یورش می برند، و حسن بن عبیدالله بن طغج اخشیدی، کارگزار آن سامان با قبول پرداخت سالیانه سیصد هزار دینار به آنان، با ایشان از در صلح درمی آید.

شورش ها

* شورشگری به نام محمد بن خزر زناتی برضد معتزلدین الله می شورد، سپس خود را تسلیم او می کند و معتز از وی می گذرد.

درگذشتگان

* خصیبی

* محمد بن یحیی ازدی* ناصرالدوله حمدانی* ناصرالدوله حمدانی (حسن)

خصیبی

ابوعبدالله، زین العابدین، علی بن حسین بن حمدان خصیبی، مهتر طایفه علویان نصیری و اصالتاً اهل مصر است. به «جنبلا»ی عراق کوچید و نزد عبدالله بن محمد جنبلانی فارسی (بزرگ داعیان علوی و مهتر و عالم ایشان در عصر خود و مؤسس طریقت جنبلانیه) کسب دانش کرد و نیز آیین طریقه باطنیه را از او فراگرفت. سپس رهسپار بغداد شد و از آن جا به حلب رفت و تا پایان عمر، در آن جا ماندگار شد. آرامگاه او، در شمال حلب، و به نام الشیخ بیرق معروف است. او در عرصه دین و سیاست، نمایندگانی داشت.

در مذاهب، کتاب هایی نگاشت که الهدایة الکبری فی مذهب النصیریه که آن را به سیف الدوله تقدیم کرد؛ کتاب الدیانة، الأدعیه، الاخوان و المائده که این کتاب را هم به سیف الدوله تقدیم کرد، از آن جمله است. او پیوند خویشاوندی با سیف الدوله داشت.

او به مؤسس مذهب «نصیری» شناخته می شود. در تاریخ وفات او اختلاف نظر هست؛ برخی از منابع، وفات او را در سال 346ق، پاره ای سال 358ق خوانده اند. او در 88 سالگی درگذشت.(2)

محمد بن یحیی ازدی

محمد بن یحیی بن عبدالسلام ازدی اندلسی، از منسوبان به یزید بن مهلّب بن ابی صفره و اصل اواز «جیّان» است. جدّ او که به اندلس در آمد، در این محل سکونت گزید و سپس به قلعه رباح کوچ کرد و بدان جا منسوب شد.

محمد ادبیات عرب را می دانست و در آن دقت نظر داشت. هم چنین عالم به فنون طب و ستاره شناسی بود. به شرق کوچ کرد و با کتاب سیبویه به اندلس بازگشت و عهده دار تدریس این کتاب شد. او فرزندان شاهان و امیران را دانش آموخت.

مستنصرِ اموی کار تدوینِ نامه ها و اسنادی که به دیوان می رسید را بدو سپرد.(3)

ناصرالدوله حمدانی (حسن)

ابومحمد، حسن بن عبدالله (ابوالهیجاء) بن حمدانِ تغلبی، از شاهان سلسله حمدانیان است. او بر موصل و توابع آن، حکم می راند و خلیفه، او را المتقی بالله ناصرالدوله خواند و به او خلعت و مقام امیرالإمرایی داد. او برادر سیف الدوله و از او بزرگ تر، جنگاوری پیروز و با سیاست و جنگ ها آشنا بود. چون برادرش سیف الدوله در گذشت، از غم فقدان او، دچار دگرگونی احوال و اندوه شد و به «سویداء» (مالیخولیا) گرفتار آمد و بدخو شد و بریاران فرزندان خود سخت گرفت، و آنان از وی به تنگ آمدند. از این رو، فرزندانش او را محجور کردند و یکی از آنان به نام ابوتغلب، فضل الله (معروف به غضنفر) ناصرالدوله را از موصل به قلعه «اردمشت» فرستاد و کسی را برای خدمت و پرستاری او گماشت، تا این که زندگی اش به سر آمد و پیکر او را به موصل باز گرداند و همان جا مدفون شد. ناصرالدوله 32 سال بر اریکه قدرت تکیه داد.(4)

پی نوشت ها:

[1] چهارشنبه اول محرم سال 358 = 29 اوت سال 968؛ جمعـه هشتم صـفر سال 358 = اول ژانویه سال 969.

[2] اعیان الشیعه، ص 345؛ الطویل، تاریخ العلویین، ص 195؛ صبح الاعشی، ج 13، ص 249؛ الملل و النحل، ج 1، ص 188؛ خطط الشام، ج 6، ص 265؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «الخصیبی»؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 357؛ مذاهب الاسلامیین، ج 2، ص 429.

[3] إنباه الرواة، ج 3، ص 225؛ احمد عیسی، معجم الأطباء، ص 447.

[4]شذرات الذهب، ج 3، ص 27؛ وفیات الاعیان، ج 2، ص 114؛ العبر، ج 2، ص 311؛ تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 527، 553، 579 و 593؛ الاعلام، ج 2، ص 210؛ النجوم الزاهره، ج 4، ص 27.

سال 359 ق = 969ـ970 م(1)

رویدادها

بغداد

* شیعیان هم چنان در روز عاشورا بازارها را تعطیل کرده، با برپایی نشانه های عزا و اندوه، بر امام حسین(علیه السلام) سوگواری می کنند.

مصر

* سردار جوهر صقلی شخصاً در احداث شهر قاهره نزدیک کوه مقطّم اقدام کرده، کار را با ساختن مسجد جامع الأزهر آغاز می کند.