رویدادهای اسلام از 361 ـ 370 ق

سال 361 ق = 971ـ972 م(1)

رویدادها

ناتوانی خلیفه عباسی از تأمین مالی برای دفع تجاوز رومیان:

* معزالدوله دیلمی حاکم عراق از مطیع خلیفه عباسی برای تجهیز جنگجویان کمک می خواهد، ولی خلیفه عذر می آورد و می گوید مخارج جنگجویان برعهده وی نیست؛ بلکه بر عهده کسی است که امور کشور در دست او است و خلیفه در کشور جز خطبه ]که به نام وی خوانده می شود[ چیزی در دست ندارد.

مصر و برپایی حکومت فاطمیان:

* المعزلدین الله فاطمی همراه افراد، کارگزاران، خانواده، اموال و تابوت (صندوق)های پدرانش به طرف مصر حرکت می کند و زیری بن مناد را با نام جدید (یوسف) بر افریقا(تونس) می گمارد، ولی حسن کلبی را به عنوان امیر صقلیه (سیسیل) ابقا و عبدالله بن خلفرا به عنوان امیر طرابلس منصوب می کند.

* پایان ساخت مسجد جامع الأزهر

فتنه مذاهب در بغداد:

* در بغداد میان مذاهب فتنه ای برانگیخت که منشأ آن اختلاف میان احمد موسوی پدر سیدرضی و سید مرتضی نقیب و بزرگ هاشمیان با ابوالفضل شیرازی، وزیر سنّی مذهب بود. عیّاران دست به شورش زده، به غارت و چپاول پرداختند و بغداد را میان خود تقسیم کردند.

* سردار غالب ناصری، حسن بن کنّون و طرفدارانش را به قرطبه می فرستد و الحکم المستنصر آنان را می بخشد، اکرام می کند و در قرطبه سکنی می دهد.

مصالحه سامانیان با آل بویه

* امیر منصور بن نوح سامانی با رکن الدوله، فرزند عضدالدوله صلح می کند و دختر او را به همسری می گیرد.

وقایع نظامی

حمله قرمطیان به مصر:

* قرمطیان وارد سرزمین مصر می شوند و عین شمس را در کنترل خود می گیرند و طلایه سپاه آنان تا نزدیک قاهره پیشروی می کنند. سردار جوهر صقلی با لشکری انبوه، آنان را از مصر بیرون می راند. قرمطیان رو به شام می آورند که ناوگان فاطمیان آنان را تعقیب و یافا را از ایشان بازپس می گیرد.

استیلای حکم مستنصر بر مغرب دور

* حکم مستنصر اموی تصمیم می گیرد بر جبل الطارق دست یابد، از این رو طنجه را محاصره می کند و طنجه با امان تسلیم می شود. سپس تطوان و اَصیلا و پایگاه های مشرف بر تنگه را اشغال می کند. ادریسیان به فرماندهی امیر خود، حسن بن کنّون، طنجه و تطوان و اصیلا را بازپس می گیرند و با این که در گذشته تحت امر امویان بودند، دعوت به نفع امویان را کنار می گذارند. حکم مستنصر حمله ای زمینی و دریایی به رهبری غالب بن عبدالرحمان ناصر را برای جنگ با ادریسیان که مقرّ فرماندهی خود را در قلعه ای بلند به نام حجرالنسر قرار داده بودند، تدارک می بیند. غالب آنان را محاصره می کند. ادریسیان که به هلاکت نزدیک، همگی تسلیم می شوند و این در تاریخ 363ق بود. پس از آن، غالب به طرف فاس رهسپار گشته، آن را گرفت و بدین سان مغرب دور تحت امر حکومت امویان درآمد.

شبیخون های رومیان:

* رومیان، به مرزهای شرقی (رها، نصیبین و دیار بکر) حمله می کنند و قتل و غارت را به نهایت می رسانند و شهرهای اسلامی را به آتش می کشند. هیئت هایی از این شهرها به بغداد رفته، از خلیفه بغداد کمک می خواهند. عزالدوله بختیار حاکم دیلمی لشکری به فرماندهی سبکتکین می فرستد و رومیان را از مرزها به عقب می راند و شماری از فرماندهانشان را اسیر می کند.

حملات اعراب صحرانشین به قافله های حُجاج:

* دسته ای از اعراب بنی هلال به قافله های حجاج عراقی حمله می کنند و شمار زیادی از ایشان را می کشند. عده کمی از آنان زنده می مانند که با امیرالحاج خود، شریف ابواحمد موسوی به راه خود ادامه می دهند.

درگذشتگان

* ابن ابی الشوارب (ابوالعباس)* عیسی رقّی

ابن ابی الشوراب (ابوالعباس عبدالله بن حسن بن ابی الشوارب)

معز الدوله دیلمی در سال 350ق منصب قضا را به او سپرد و وی متعهد شد درهر سال، مبلغ دویست هزار درهم به معزالدوله بدهد. وی نخستین کسی بود که منصب قضا را مقابل رشوه برعهده گرفت و خلیفه المطیع لله خشمگین شد و او را به حضور نپذیرفت و حتی در موکبی که معزالدوله برای خلیفه تدارک دیده بود، او را راه نداد. پس از آن، معزالدوله برای شُرطه و حِسْبه نیز تضمین خواست؛ که چنین چیزی در حکومت اسلامی سابقه نداشت.

در سال 363ق ابن ابی الشوارب از منصب قضا، عزل شد و با عزل