پایان داد و در تبلیغ امویان اندلس کوشید. وی فقیهی پرهیزگار و حافظ اخبار و وقایع تاریخی و سیره بود و از جنگ های گذشته وانساب عرب و قبایل بربری اطلاع داشت. مردی شجاع و بخشنده بود و میان ادریسیان به فاضل شهرت داشت. در روزگار او، عبدالرحمان الناصر بر طنجه چیره شد و آن جا را ضمیمه «سبته» کرد. بدین ترتیب، نفوذ بنی امیه در مناطق مغربِ دور افزایش یافت. سپس به قصد جهاد، راهی اندلس شد و در یکی از جنگ ها، در حالی که به دشمن یورش می آورد، شهید شد.(4)

ظالم عقیلی

او ظالم بن موهوب عقیلی، از سرداران پیروز است. وی فرمانروا بود و به جنگ هایی پرداخت. یک بار در سال 357ق و بار دیگر در سال 358ق بر«شمرد» دمشق چیره شد و حسین بن احمد قرمطی، او را در سال 360ق بر آن جا گماشت. بعدها قرمطی او را دستگیر کرد، اما عقیلی توانست فرار کند و رهایی یابد و در دژی کنار شط فرات پناه گیرد، در آن جا با حکومت مصر مکاتبه کرد و حکومت مصر وی را به بازگشت به دمشق و ایجاد آشوب علیه قرمطی تشویق کرد. عقیلی نیز در سال 363ق به آن جا برگشت و برای حاکمِ فاطمی مصر که آن وقت المعز لدین الله بود، داعی شد. به هر حال، دیری نپایید که در اواخر همان سال جیش بن صمصامه از سوی المعزلدین الله فاطمی به عنوان والی دمشق وارد دمشق شد. عقیلی از آن جا رفت و در سال 364ق نیز از دنیا رفت.(5)

پی نوشت ها:

[1] دوشنبه اول محرم سال 364 = 21 سپتامبر سال 974؛ جمعـه 20 جمادی الاول سال 364 = اول ژانویه سال 975.

[2] وفیات الاعیان، ج 1، ص 360؛ البیان المغرب، ج 2، ص 342؛ اعمال الاعلام، ص 60؛ فروخ،تاریخ الادب العربی، ج 4، ص 266؛ الاعلام، ج 2، ص 119.

[3] اخبار الحکماء، ص 236، 238؛ طبقات الاطباء، ج 1، ص 235؛ الامتاع والمؤانسة، ج 1، ص 37؛ الفهرست، ص 369؛ الاعلام، ج 9، ص194؛ تاریخ الفکر العربی، ص 283؛ التراث الیونانی فی الحضارة العربیة، ص 80 و 84.

[4] الاستقصاء، ج 1، ص 195 و 197؛ الاعلام، ج 1، ص 188.

[5] النجوم الزاهره، ج 4، ص 58؛ تاریخ ابن الاثیر، ج 8، ص 211؛ الاعلام، ج 3، ص 341.

سال 365 ق = 975ـ976 م(1)

رویدادها

تجزیه حکومت دیلمیان

* رکن الدوله دیلمی مملکت خود را میان فرزندانش تقسیم می کند؛ بدین ترتیب که ناحیه فارس و اهواز را به عضدالدوله، و ری و اصفهان را به مؤیدالدوله، و همدان و دینور را به فخرالدوله وامی گذارد.

بغداد:

* افزایش قدرت دزدان و عیاران در بغداد، و دریافت عوارض از بازارها و راه ها توسط آنان.

مصر

* درگذشت المعزلدین الله فاطمی و بیعت با پسرش نزار ابومنصور و ملقب شدن وی به عزیزبالله

* عزیزبالله فاطمی، ابوالفرج بن یعقوب بن یوسف بن کلس را به وزارت خویش برمی گزیند، وی نخست یهودی بود و سپس اسلام آورد.

اندلس

* حکم مستنصر اموی بر حسن بن کنّون ـ که در سال 347ق به وی پناهنده شده بودـ خشم می گیرد و او را از اندلس بیرون می کند. حسن بن کنّون نیز با یارانش عازم مصر می شود و در آن جا عزیز فاطمی او را گرامی می دارد.

وقایع نظامی

تلاش فاطمیون برای بازپس گیری دمشق

* عزیزبالله فاطمی سپاهی به فرماندهی جوهر صقلی برای جنگ با البتکین گسیل می کند تا او را که بر دمشق مستولی بود، از آن جا بیرون براند، اما البتکین از قرمطیان تقاضای کمک می کند و حسن بن احمد (اعصم) رهبر قرمطیان به یاری او می شتابد. جوهر ناچار به عقب نشینی و بازگشت به مصر می شود.

یورش های دریایی مسلمانان

* ابوالقاسم، علی بن حسن کلبی امیر سیسیل به مسینا و کالابریا و کوستنزا حمله می کند و غنایمی به دست می آورد.

حملات رومیان به سرزمین شام

* زیمسکس امپراتور روم پس از چیرگی بر برخی مرزهای اسلامی در شرق، ضمن استیلا بر «حمص» عازم دمشق می شود. البتکین تسلیم می شود و امپراتور بدون کشتار وارد شهر می شود. پس از آن که البتکین از وی اطاعت می کند و به او تعهد می دهد که سالیانه جزیه ای به مقدار شصت هزار دینار بپردازد، امپراتور، شهر دمشق را در اختیار او قرار می دهد. امپراتور پس از آن، عازم «بیروت» و «صیدا» و «عکا» می شود و بر آن مناطق جزیه می بندد. سپس رو به طرابلس می نهد، اما مردم به جهت استحکاماتی که شهر داشت و به دلیل از راه رسیدن ناوگان دریایی فاطمیان، مقابل مهاجمان مقاومت و استواری می کنند. میان ناوگان مسلمانان و رومیان