پادشاه لیون و جلّیقه پناهنده شد و او هم به وی پناه و وعده حمایت داد.

منصور استرداد وی را درخواست، و گارسیا از تسلیم او خودداری کرد، ولی هنگامی که منصور برای جنگ با او روانه شد و بر برخی از مواقع نظامی و قلعه های گارسیا دست یافت، مجبور به تسلیم او شد. منصور عده ای از سواران را برای بازگرداندن عبدالله روانه کرد و به آنان اشاره کرد او را در راه بازگشت بکشند. آنان عبدالله را کشته، سرش را برای پدرش منصور بردند. عبدالله هنگامی که کشته شد، 23 سال داشت.(8)

قبیصی

ابوالصّقر، عبدالعزیز بن عثمان قبیصی هاشمی، دانشمندی اخترشناس و از ادیبان و شاعران است که به قبیصیه، از روستاهای نزدیک موصل، یا سامرا منسوب است.

از کتاب های وی، المَدْخل الی صناعة أحکام النجوم است. گفته شده است: در این زمینه، بهتر از این کتاب نگاشته نشده است. وی همچنین رساله ای درباره انواع اعداد و رساله ای در ابعاد اجرام و... دارد.(9)

قرعویه حاجب

او حاجب سیف الدوله بود؛ بدین جهت، به حاجب سیفی شناخته می شد. پس از وی، حاجب فرزند او، ابومعالی سعدالدوله شد. قرعویه، در سال 358ق بر آقای خود، سعدالدوله شورید و او را از حلب بیرون راند و حکومت آن جا را به دست گرفت و غلامش بکجور، وی را همراهی می کرد. به نام آن دو، خطبه خوانده شد.

در سال 359ق سپاه روم برانطاکیه دست یافته، سپس متوجّه حلب شدند و آن جا را محاصره کردند. قرعویه، با دادن جزیه فراوان و پذیرش شروط ذلت آوری صلح کرد. از این شروط، آن بود که حکومت در حلب، پس از قرعویه به بکجور واگذار شود و پس از آن، از سوی روم امیری از مردم حلب انتخاب شود، و این که از مسیحیان جزیه گرفته نشود و به سپاه اسلام اجازه داده نشود از حلب برای جنگ با روم عبور کنند، و به مسلمانان اجازه داده شود مسیحی شوند؛ همان گونه که به مسیحیان اجازه مسلمان شدن داده می شود، و این که مسلمانان سنگر و دژ ایجاد نکنند. در سال 364ق بکجور بر قرعویه شورید و او را دستگیر و در قلعه زندانی کرد. قرعویه در زندان باقی ماند تا این که مُرد.(10)

مقدسی (بشاری)

ابوعبدالله، محمد بن احمد بن ابوبکر بنّاء شامی مقدسی بشاری، ملقب به شمس الدین، جهانگرد و جغرافی دان بود. در «بیت المقدس» زاده و بدان جا منسوب شد. او تجارت را پیشه خود کرد و به سفرهایی رفت که موجب آگاهی او به تاریخ و احوال سرزمین ها شد، در اکثر سرزمین های اسلامی سیاحت کرد و به مردم شناخت پیدا کرد و در مورد عقاید آنان، تحقیق کرد و با روش های معیشت آنان به طور ملموس آشنا شد. از آنچه در کتابخانه ها بود تحقیق، و با علمایی که برمی خورد، بحث می کرد.

پس از آن، به شهر شیراز رفت و کتاب أحسن التقاسیم فی معرفه الأقالیم را تصنیف کرد. وی واپسین نفر از جغرافی دانان بزرگ بود. او روش جغرافی دانان پیشین را از لحاظ توجه به نقشه و مبنا قراردادن آن در مطالعه جغرافی، پی گرفت. او تقسیم جهان اسلام به اقالیم گوناگون را دوباره مطرح کرد و برای هر اقلیمی، صورت یا شکلی را قرار داد. جدّ او، بنّا بود و به واسطه ساختن بندر عَکّا در زمان أحمد بن طولون مشهور شد، لذا مقدسی به لقب بنّا نیز معروف است. در خلال مطالعه کتابش تمایلات معماری وی که شاید از جدّش به ارث برده باشد، روشن می شود. او در 45 سالگی از دنیا رفت.(11)

پی نوشت ها:

[1] دوشنبه اول محرم سال 380= 31 مارس سال 990؛ پنج شنبه یازدهم شوال سال 380 = اول ژانویه سال 991.

[2] وفیات الاعیان، ج 2، ص 333؛ تاریخ ابن اثیر، ج 9، ص 77؛ العبر، ج 4، ص 115؛ العبر، ج 3، ص 16؛ شذرات الذهب، ج 3، ص 97؛ النجوم الزاهره، ج 4، ص 158؛ الأعلام، ج 9، ص 267؛ دائرة المعارف الاسلامیة، ماده: «ابن کلّس»؛تاریخ الاسلام السیاسی، ج 3، ص 443؛ یتیمة الدهر، ج 1، ص 269.

[3] ارجیش: شهری است در رومانی که در فاصله 133 کیلومتری شمال غربی بخارست قرار دارد.

[4] النجوم الزاهره، ج 4، ص 145؛ تاریخ مختصر الدول، ص 301، 302؛ تاریخ ابن اثیر، ج9، ص 35، 54 و 70.

[5] طبقات الاطباء، ص 322.

[6] فوات الوفیات، ج 2، ص 271؛ یتیمة الدهر، ج 1، ص 471؛ معجم الادباء، ج 11، ص 208؛ مقدمه دیوان الخالدیین؛ فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 539.

[7] عیون الانباء فی طبقات الاطبا، ص 498؛ تاریخ الفکر الاندلسی، ص 488.

[8] البیان المغرب، ج 2، ص 284، 286؛ دولة الاسلام فی الاندلس ، ص 497 ـ 499.

[9] تاریخ الحکماء الاسلام، ص 92؛ کشف الظنون، ج 2،ص 1642؛ تراث العرب العلمی، ص 341؛ الاعلام، ج 4، ص 146.

[10] زبدة الحلب فی تاریخ الحلب، ج 1، ص 155؛ تاریخ ابن اثیر، ج 8، ص 604 و 611؛ النجوم الزاهره، ج 4، ص 58.

[11] أحسن التقاسیم، ص 43؛ الجغرافیة و الرحلات عند العرب، ص 47؛ أعلام الجغرافیین العرب، ص 255؛ ادب الرحلات عند العرب فی المشرق، ص123؛تاریخ الادب الجغرافی، ج 1، ص 208، 215؛ مجلة العربی، سال 1966، شماره 94، ص 28.