بادیس بن منصور حکمران مغربِ نزدیک (تونس) و قیروان به جنگ برخاسته، پس از نبردهایی ویرانگر که جمع بسیاری در آن هلاک شدند، بادیس بر عمویش حمّاد چیره شد و مقاومت وی را دَرهم شکست. پس از مرگ بادیس، درباره حمّاد برضد معزّ بن بادیس شورش می کند، ولی پس از مدتی، میان آن دو، صلح و آرامش برقرار می شود. عبدالله بن حمّاد، خواهر معزّ را به همسری می گیرد. این مصالحه به استقلال مغرب میانه و حکمرانی حمّاد بر آن انجامید.

حملات دریایی مسلمانان به اندلس

* مجاهد عامری، حکمران دانیه، ناوگان بزرگی فراهم آورده، به جزیره ساردین حمله می کند و غنایم بی شماری از اموال و اسیران به دست می آورد.

درگذشتگان

* ابن فورک.* ابوحامد اسفرایینی.* بادیس صنّهاجی.

* شریف رضی.

محمد بن فورک

ابوبکر، محمد بن حسن بن فورک انصاریِ اصفهانی، از دانشمندان کلام، ادب و نحو بود. مدتی در عراق به تدریس اشتغال داشت، سپس به ری مهاجرت کرد. در آن جا بدعتگزاران از او سعایت کردند. مدتی بعد، اهالی نیشابور با نامه نگاری از وی دعوت کردند. او نیز اجابت کرده، راهی نیشابور شد. ناصرالدوله محمد بن ابراهیم بن سیمجور، حکمران نیشابور، خانه و مدرسه ای برایش بنا کرد و او به تدریس ادبیات و فلسفه پرداخت. چون آوازه اش عالمگیر شد، سلطان محمود غزنوی او را به غزنه فراخواند و او بدان سو رهسپار شد.

در غزنه با عالمان، مناظره و آنان را خشمگین کرد. هنگامی که علمای غزنه در حضور سلطان او را تکفیر کردند، از «غزنه» خارج شد و به نیشابور بازگشت، اما در راه، او را مسموم کردند و درگذشت. جسدش را به نیشابور انتقال دادند و در آن شهر دفن کردند و بر قبر او، بقعه ای بنا نهادند که اینک زیارتگاه مردم است و آنان حاجت های خود را در آن جا می گیرند.

وی حدود یک صد کتاب تألیف کرده است که بیشتر آن ها در باب اصول فقه، اصول دین و معانی قرآن است.(2)

ابوحامد اسفرایینی

ابوحامد، احمد بن ابی طاهر بن احمد اسفرایینی، در روزگار خود، پیشوای شافعیان و رئیس امور دینی و سیاسی بغداد بود. در شهر اسفراین، نزدیک نیشابورِ خراسان چشم به جهان گشود. او در کودکی به بغداد رفت و در محضر فقیهان نامدار و بلندپایه، علم آموخت. او مدارج ترقی را یکی پس از دیگری طی کرد و جایگاهی والا یافت، تا جایی که در درس او هفتصد فقیه شرکت می کردند. او رابط القادر باللهعباسی و سلطان محمود غزنوی در انتقال پیام ها بود.

کتاب مبسوطی در اصول فقه و نیز کتابی کم حجم در فقه به نام الرّونق از تألیفات اوست. اسفرایینی در 62 سالگی درگذشت.(3)

بادیس صنهاجی

ابومَناد، بادیس بن منصور بن یوسف بلّکین بن زیری بن منادصنّهاجی، ملقب به ناصرالدوله، از پادشاهان سلسله صنهاجیان بود. این شاهان در قیروان (شمال افریقا) حکومت می کردند و از جانشینانِ خلفای فاطمی در آن سامان به شمار می رفتند. بادیس پس از مرگ پدرش در سال 386ق مسئولیت اداره امور مملکتی را به عهده گرفت.

در دوران حکومتش، با حرکات فتنه جویانه ای از سوی نزدیکانش مواجه شد که خواهان سلطنت بودند و همه آنان را سرکوب کرد. او مردی شجاع، کامیاب و نیک تدبیر بود. او در 32 سالگی با مرگ ناگهانی درگذشت و در قیروان مدفون شد. پس از او پسرش معزّ بن بادیس بر تخت سلطنت نشست.(4)

شریف رضی

ابوالحسن، محمد بن حسین بن موسی بن محمد بن ابراهیم بن موسی کاظم، از نوادگان حسین بن علی بن ابی طالب بود و در بغداد چشم به جهان گشود و در آن شهر، دانش اندوخت. او توانست در علوم لغت، ادب و فقه مهارت بسزایی یابد. چون پدرش از سرپرستی طالبیان کناره گرفت، بهاءالدوله دیلمی او را بدین سمت گماشت و لقب شریف رضی را به او اعطا کرد. با وجود شاعران برجسته میان طالبیان، او سرآمد آنان بود. اشعارش از جهت توصیف و بیان و نوآوری، جزو بهترین ها شمرده می شود. شریف رضی مردی با عزّت نفس و بلند همت بود که در قبال شعرش، از کسی صله و پاداش نمی پذیرفت. نهج البلاغه، معانی القرآن و مجاز القرآن از تألیفات اوست.

نمونه ای از اشعار او که در اشتیاق به سرزمین های مقدس سروده، چنین است:

«ای آهوی خرامان میان درختان بان! خوش زی که دل،