پی نوشت ها:

[1] سه شنبه اول محرم سال 414 = 26 مارس سال 1023؛ سه شنبه 26 شوال سال 414 = اول ژانویه سال 1024.

[2] البیان المغرب، ج 3، ص 193 و 194؛ تاریخ قضاة الاندلس، ص 94؛ الأعلام ، ج 1، ص 321.

[3] الأعلام ، ج 3، ص 218؛ شهیرات النساء التونسیات، ص 39.

[4] معجم الادباء، ج 5، ص 381؛ وفیات الاعیان، ج 2، ص 474؛ شرح حال ابن العمید؛ الأعلام ، ج 5، ص 144؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «توحیدی»؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 70 و 73؛ اخبار الحکماء، ص 185 و 186؛ سبکی، طبقات، ج 5، ص 286؛ امراء البیان، ص 488 و 545؛ مجلة العربی، سال 1961م، شماره 30، ص 62، سال 1965م، شماره 76، ص 62 سال 1970م، شماره 135، ص 18؛ الحضارة الاسلامیة فی القرن الرابع الهجری، ج 1، ص 417.

[5] البیان المغرب، ج 3، ص 139؛ بغیة الملتمس ، ص 31؛ الحلّة السیراء، ج 2، ص 12؛ الذخیره، ج 1، ص 34؛ نفح الطیب، ج 1، ص411؛ الأعلام ، ج 4، ص 117؛ تاریخ المسلمین فی الاندلس، ص 360؛ و فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 4، ص 357.

[6] النجوم الزاهره، ج 4، ص 259؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 17؛ تاریخ ابن اثیر، ج 9، ص 334.

[7] فوات الوفیات، ج 2، ص 91؛ الأعلام ، ج 5، ص 145؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 74.

[8] معجم الادباء، ج 17، ص 117؛ الوافی بالوفیات، ج 1، ص 333 بغیة الوعاة، ج 1، ص 7؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 2، ص70؛ الأعلام ، ج 6، ص 180.

سال 415 ق = 1024-1025 م.(1)

رویدادها

دیلمیان

* درگذشت سلطان الدوله و به حکومت رسیدن فرزندش، مرزبان عمادالدوله ابوکالیجار.

غزنویان

* محمود بن سبکتکین، احمد بن ینالتکین را جانشین خود در هند کرد.

ایجاد دولت بنی مرداس در حلب

* صالح بن مرداس، امیر بنی کلاب بر حلب استیلا یافت و آن را از چنگ مرتضی الدوله، پسر لؤلؤ جراحی به در آورد و در حلب دولت بنی مرداس را تأسیس کرد و به اسدالدوله ملقب شد. این دولت تا سال 472ق دوام یافت.

آشوب عیاران

* بالا گرفتن شرارت عیاران در بغداد و غارت خانه ها و برپایی جنگی میان ایشان و سپاهیان ترک. در پی این جنگ، عده فراوانی از بغداد گریختند.

وقایع نظامی

جنگ های میان شاهان دیلمی

* قوام الدوله، ابوالفوارس، والی کرمان به فکر تسلط بر فارس و اهواز افتاد و خواست آن دو را از چنگ برادرزاده اش عماد الدوله ابوکالیجار به درآورد، از این رو جنگ هایی میان آن دو رخ داد که سرانجام قوام الدوله شکست خورد و به کرمان بازگشت.

حمله به هند

محمود بن سبکتکین پس از فتوحات، تا عمق هند نفوذ کرده، تا ماورای رود گنگ پیش رفت و شهر گجرات را فتح و مجسمه سومنات را در آن شهر نابود کرد.

درگذشتگان

* ابوسلیمان سجستانی.* زجاجی (یوسف).* ست الملک.* سلطان الدوله.* قاضی عبدالجبار.* قاضی نسوی.* محسن بن علی.

ابوسلیمان سجستانی

ابوسلیمان، محمد بن طاهر بن بهرام سجستانی، معروف به حکم سجستانی، از دانشمندان علم نجوم و منطق است. او رهسپار بغداد و از مقربان عضدالدوله دیلمی شد و برای او رساله های متعددی در فنون مختلف تدوین کرد. وی ید طولایی در نجوم داشت و مخترع اسطرلابی است براساس حرکت زمین گرد محور خود و این که فلک و آنچه در اوست ثابتند، جز سیارات هفتگانه. او یک چشم داشت و به پیسی مبتلا شد، از این رو از مردم کناره گرفت و جز دانش پژوهان نزد او تردد نداشتند، لذا چنان که سزاوار بود میان مردم، مشهور نشد.

ابوحیان توحیدی از دوستان نزدیک او بود. ابوحیان به مجالس بزرگان می رفت و چون از خبرها آگاه می شد، آن ها را برای ابوسلیمان بازگو می کرد. ابوحیان برای وی، کتاب الإمتاع و المؤانسه را تصنیف کرد. در این کتاب، چیزی را نقل کرده که در مجلس ابوالفضل، عبدالله بن عارفی شیرازی، وزیر صمصام الدوله دیلمی می گذشت. در تاریخ وفاتش اختلاف نظر است.(2)

یوسف زجاجی

ابوالقاسم، یوسف بن عبدالله زجاجی جرجانی، ادیبی لغت دان و محدث بود. از آن رو که شیشه می ساخت و می فروخت. وی را