* زهیر عامری.* عبدالقاهر بغدادی.* نصر مرداسی.

ابن مغیث

ابوالولید، یونس بن عبدالله بن محمد بن مغیث، معروف به ابن صفّار، قاضی اندلس و در حالی که هشتاد سال از عمر خود را سپری کرده بود، خلیفه هشام بن محمد در سال 429ق منصب قضا را به او داد. او حافظه ای قوی و گفتاری محکم داشت و خطیبی فصیح، سریع الانتقال، آگاه به حدیث، زاهد و متصوف بود. کتاب فضائل المنقطعین إلی الله عزّوجل، الموعب فی شرح الموطّأ، التسلّی عن الدنیا بتأمیل خیر الآخرة، الابتهاج بمحّبة الله تعالی، التیسیر و التسبیب و الاختصاص و التقریب، فضائل المجتهدین و مجمع مسائل ابن زرب از نوشته های اوست. ابن مغیث نظمی نیکو درباره زهد و مانند آن دارد.(2)

ثعالبی

ابومنصور، عبدالملک بن محمد بن اسماعیل ثعالبی، نیشابوری، در نیشابور تولد یافت و در آن رشد کرد و به حرفه پوستین دوزی پرداخت. او با دوختن لباس از پوست روباه و فروختن آن، به ثعالبی معروف شد. از پیشوایان لغت و ادب و دارای ذوق شاعرانه ای بود و گاهی شعر نیز می سرود.

کتاب های ادبی، تاریخی و لغوی بسیاری نوشته است که از نود کتاب می گذرد و مهم ترین آن ها عبارت است از: یتیمة الدهر، غرر السیر، معروف به کتاب غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم، أحاسن کلام النبی و الصحابة و التابعین، الشکوی و العتاب، التمثیل و المحاضرة فی الحکم و المناظرة، جوامع الکلم، حجة العقل، لطائف المعارف، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، سحر البلاغة و سرّالبراعه، الشکوی و العتاب و ماوقع للخلاّن و الاصحاب، طبقات الملوک، عیون النوادر، الغلمان، الفرائد و القلائد، فقه اللغه، المضاف و المنسوب، المقصور و الممدود، منادمة الملوک، النوادر و البوادر، کتاب الورد، طرائف الظرفاء و... که بخشی خطی و برخی دیگر چاپ شده است.

ثعالبی در هشتاد سالگی درگذشت.(3)

زهیر عامری

وی از خادمان منصور بن عامر و فرمانروایی خودساخته و دارای ریشه صقلبی و یکی از نوابغ روزگار حکومت ملوک الطوایفی اندلس بود. نخست از افراد خیران عامری صقلبی، فرمانروای المریه بود که پس از درگذشت خیران در سال 419ق بنا به وصیت وی برجای او نشست و به او لقب عمیدالدوله داده شد. ده سال حکومت کرد و دامنه فرمانروایی او تا شاطبه و حوالی آن تا بیّاسه و فراتر از آن تا فجّ (ابتدای قلمرو طلیطله) گسترش یافت و بر مرسیه دست یافت و خود را فرمانروای آن جا خواند. او با پیمانی با حبوّس بن ماکسن پیوند داشت: هنگامی که حبوّس درگذشت و پسرش بادیس برجای وی نشست، زهیر او را ناچیز شمرد و برای اشغال غرناطه دست به کار شد و با گروه بسیاری از صقلبیان و دیگران به آن سامان رفت و کنار دروازه غرناطه فرود آمد. بادیس نزد او آمد و زهیر مرگ پدرش را به او تسلیت گفت و درباره تجدید پیمان گفت وگو کردند، ولی به توافق نرسیدند و جنگیدند. در این جنگ بیشتر یاران زهیر نابود شدند و زهیر نیز کشته شد.

زهیر نیکو سیرت بود، و مسجد المریه و نیز مسجدی در بجایه ساخت. وی با فقیهان مشورت و به گفته آنان عمل می کرد. پس از او فرمانروایی به عبدالعزیز بن عبدالرحمان بن منصور بن ابی عامر، حاکم بلنسیه، معروف به عبدالعزیز بلنسی رسید.(4)

عبدالقاهر بغدادی

ابومنصور، عبدالقاهر بن طاهر بن محمد بن عبدالله بغدادی تمیمی اسفرایینی، در زمان خود از پیشوایان اصول و فروع بود و در بسیاری از دانش ها مانند حساب و ارث زبردست و فردی ثروتمند بود و همه ثروت خود را به عالمان داد. او در بغداد به دنیا آمد و در همان جا پرورش یافت. سپس به خراسان سفر کرد و در نیشابور ماندگار شد و به دلیل آشوبی که در این شهر و به دست ترکمن ها (سلجوقیان) رخ داد این شهر را ترک کرد و سرانجام در «اسفراین» (از توابع نیشابور) درگذشت.

او در هفده رشته علمی تألیف و تدریس داشت. الفاخر فی الأوائل و الأواخر، أصول الدین، تفسیر أسماء الله الحسنی، فضائح القدریه، فضائح المعتزله، الإیمان و أصوله، الفرق بین الفرق، نفی خلق القرآن و... از آثار اوست.(5)

نصر مرداسی

ابوکامل، نصر بن صالح بن مرداس کلابی، ملقب به شبل الدوله، فرمانروای حلب بود. پس از کشته شدن پدرش در جنگ «اقحوانه» در سال 420ق به این مقام رسید. او با رومیان انطاکیه جنگید و بر آنان پیروز شد. او حکومتی مستقل اعلام کرد و مستنصر فاطمی سپاهی به فرماندهی انوشتکین، فرماندار دمشق به جنگ او فرستاد. وی در این جنگ کشته شد و انوشتکین بر حلب و اطراف آن دست یافت.(6)