پی نوشت ها:

[1] جمعه اول محرم سال 429 = چهاردهم اکتبر سال 1037؛ یک شنبه 21 ربیع الاول سال 429 = اول ژانویه سال 1038.

[2] تاریخ قضاة الاندلس، ص 95؛ بغیة الملتمس ، ص 498؛ المغرب فی حلّی المغرب، ج 1، ص 159؛ الأعلام ، ج 9، ص 346.

[3] وفیات الاعیان، ج 3، ص 178؛ شذرات الذهب، ج 3، ص 246؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 44؛ معاهد التنصیص، ج 3، ص266؛ دائرة المعارف الاسلامیة، مادة: «الثعالبی»؛ تاریخ الادب فی ایران، ص 116؛ کشف الظنون، ج 2، ص 2049؛ الأعلام ، ج 4، ص 311؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 100.

[4] البیان المغرب، ج 3، ص 166؛ الإحاطة فی اخبار غرناطه، ص 525 و 527؛ المغرب فی حلّی المغرب، ج 2، ص 194؛ الحلل السندسیه، ج 3، ص 421 و 510؛ الأعلام ، ج 3، ص 86.

[5] وفیات الاعیان ج 3، ص 203؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 44؛ طبقات السبکی، ج 3، ص 283؛ الأعلام ، ج 4، ص 173؛ دائرة المعارف الاسلامیة، ماده: «البغدادی عبدالقاهر».

[6] تاریخ ابن اثیر، ج 9، ص 79؛ ابن الندیم، زبده الحلب، ج 1، ص 237 و 252؛ الأعلام ، ج 8، ص 342.

سال 430ق = 1038- 1039 م.(1)

رویدادها

مرابطون

* ابراهیم کدالی، رهبر قبیله صنّهاجه به حج می رود و در راه بازگشت به قیروان رفته، عبد الله بن یاسین جزولی را با خود می آورد تا به مردم درس دین و آداب شرعی را به آنان بیاموزد. وی برای آنان رباطی در جنوب مغرب می سازد و افراد قبیله کداله که آهنگ او کرده اند را موعظه می کند و آنان را به جهاد دعوت کرده، ایشان را مرابطون می خواند.

سرقسطه و پایان کار دولت بنی تجیب

* منذر بن یحیی تجیبی، امیر سرقسطه توسط یکی از پسر عموهایش ترور می شود و دولت بنی تجیب در سرقسطه و لارده ثغراعلی به پایان می رسد.

غرناطه:

* حبّوس بن ماکسن صنّهاجی، فرمانروای غرناطه می میرد و پسرش بادیس بن حبّوس به جای او می نشیند.

برپایی دولت سجلوقیان

* طغرل بیگ پس از استیلای بر «خراسان»، به عنوان پادشاه بر تخت می نشیند.

وقایع نظامی

استیلای سلجوقیان بر خراسان

* سلجوقیان از سرگرمی غزنویان به جنگ، بهره برداری می کنند و بر همدان و خراسان دست می یابند و فرمانروایی غزنویان را بر می اندازند و دولت خود را برپا می کنند.

درگذشتگان

* ابن ذوالنون (اسماعیلی).

* ابن ماکولا (هبة الله).* ابوالفتوح موسوی. * تجیبی (منذر). * حافظ اصفهانی.* حوفی (علی).* دبوسی (عبدالله).

ابن ذوالنون (اسماعیل)

اسماعیل بن عبدالرحمان بن سلیمان بن ذوالنون، نخستین کسی از خانواده خود بود که در دوران ملوک الطوایفی در طلیطله فرمانروا شد. اسماعیل در سانتاماریا و در دامان پدرش، امیر آن جا پرورش یافت. در «طلیطله» فتنه ای پدید آمد و مردم نزد پدرش رفتند و از او کمک خواستند و پدرش او را به آن جا فرستاد. او اداره تدبیر امور آن جا را به دست گرفت و در آن جا ماند تا درگذشت. فرزندان ذوالنون از بربرهای مغرب هستند، نام جدشان زنون است و در خدمت خاندان ابوعامر بودند و با اختلاط با عرب ها نامشان به ذوالنون تبدیل شد. پسرش ابوالحسن، یحیی مأمون به جای وی نشست.(2)

ابن ماکولا (هبة الله)

ابوالقاسم، هبة الله بن علی بن جعفر عجلی تمیمی، مشهور به ابن ماکولای چهارم، از نوادگان ابودلف عجلی و به اشعار، اخبار و سرگذشت عرب آگاه بود. جلال الدوله دیلمی در فاصله سال های 423-426ق سه بار او را در بغداد به وزارت خود برگزید و برکنار می کرد و دوباره به وزارت بازمی گرداند. او چهارمین وزیر از فرزندان جعفرعجلی است که ابن ماکولا خوانده می شد. عراق در زمان وزارت او آشوب زده بود و جلال الدوله نیز ناتوانی و بی کفایتی از خود نشان می داد و قدرت در دست سپاهیان ترک او بود. آنان از فرمان جلال الدوله سر برمی تافتند و او را می آزردند و وزیران را کتک می زدند، امّا او نمی توانست کاری بکند و خلیفه القائم بالله عباسی نیز مانند پدرش ناتوان بود و حضور چشمگیری نداشت.

جلال الدوله بر ابن ماکولا خشم گرفت و او را به قراوش بن مقلد عقیلی، حاکم موصل تحویل داد و او ابن ماکولا را در «هیت» زندانی کرد. دو سال و پنج ماه در زندان ماند و سرانجام در 65