9. معجم الادباء، ج 17، ص 213؛ الوافی بالوفیات، ج 2، ص 75؛ أنباه الرواة، ج 3، ص 46؛ بغیة الوعاة، ج 1، ص 47؛ الأعلام ، ج 6، ص 205؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 108.

10. موسوعة لاروس؛ موسوعة تاریخ العالم، ج 2، ص 682.

11. البیان المغرب، ج 3، ص 193 و 399؛ الأعلام ، ج 1، ص 254.

سال 434 ق = 1042- 1043 م.(1)

رویدادها

گرگان:

* پس از استیلای سلجوقیان، اسکندر بن قابوس به عنوان کارگزار سلجوقیان بر گرگان گماشته شد.

مرابطون

* عبدالله بن یاسین جزولی، باقبیله «لمتونه» (از بربرصنّهاجه) می جنگد و آن ها را زیرفرمان می آورد و یحیی بن عمرلمتونی را بر آن ها فرمانروامی کند.

روم:

* سپاه بیزانس، با تحریک امپراتریس زوی بر میخائیل پنجممی شورد و او را پس از برکناری، در یکی از دیرها زندانی و کور می کند و تئودورا، خواهر زوی را می خواند و کنار خواهرش او را امپراتریس می کند. زوی با معشوق خود به نام کنستانتین مونوماخوس ازدواج و او را در حکومت خود شریک می کند و به او لقب کنستانتین نهم می دهد و با همسر و خواهرش به فرمانروایی می پردازد.

بلایای طبیعی

* زلزله ای بزرگ در تبریز، بسیاری را می کشد و دیوار شهر را ویران می سازد. شمار کسانی که زیر آوار ماندند بیش از چهل هزار تن بوده است.

وقایع نظامی

گسترش دولت سلجوقی

* طغرل بیگ، پادشاه سلجوقی بر بیشتر کشورهای شرقی از خوارزم تا قزوین چیره می شود و درآن جا برای او خطبه می خوانند.

جنگ های فرمانروایان شام

* ناصرالدوله حمدانی، امیر دمشق، می کوشد تا بر حلب دست یابد، ولی ثمال بن صالح مرداسی او را به عقب می راند.

جنگ های پادشاهان مسیحی در اندلس

* رامیرو فرزند سانچو، پادشاه اراگون از سلیمان بن هود (مستعین)، پادشاه سرقسطه و لارده برای دست یابی برناوار (که برادرش گارسیا بر آن حاکم بود) کمک می خواهد. گارسیا او را شکست می دهد و بسیاری از سپاهیانش و لشگریان مسلمان در این جنگ کشته می شوند.

درگذشتگان

* حاجب بن برزال.* مستنصر حمودی.* میخائیل پنجم.* یحیی حمّودی.* یحیی کدالی.

جاجب بن برزال

ابوعبدالله حاجب، محمد بن عبدالله بن برزال زناتی، بنیان گذار دولت بنی برزال در «قرمونه» از پادشاهان ملوک الطوایف اندلس و در روزگار هشام بن حکم (مؤید) فرمانروای «قرمونه» بود. هنوز دولت بنی امیه در اندلس پا برجا بود که همه فرمانروایان را به اطاعت از خود فراخواند. حاجب برزالی در سال 404ق حکومت خود را مستقل اعلام و سپاهیان را مرتب کرد. او سوارکاری قهرمان و شجاع و بزرگوار بود و مردم آن شهر و دیگران او را دوست داشتند. أستجه، أشنونه، مدوّر و دیگر شهرها با او بیعت کردند و با این پیمان، امنیت یافتند. او سرانجام در قرمونه درگذشت.(2)

مستنصر حمّودی

حسن بن یحیی بن علی بن حمّود، از هم پیمانان بنی حمّود در اندلس، از طرف عمویش ادریس بن علی، فرمانروای سبته بود و چون عمویش در مالقه درگذشت، در سال 431ق در سبته با او بیعت کردند و او به مالقه رفت و سرزمین پسرعمویش یحیی بن ادریس را محاصره و او خود را بر کنار کرد و مردم، با حسن تجدید بیعت کردند و او به المستنصر ملقب شد. مردم «غرناطه» و چندین شهر اندلس با او بیعت کردند. برخی می گویند: او را مسموم کردند و براثر آن درگذشت.(3)

میخائیل پنجم

امپراتور بیزانس (1041 ـ 1042م) و پسر برادر میخائیل چهارم که امپراتریس زوی با او ازدواج کرد. زوی با او پیمان بسته بود که عمویش را به حکومت برساند. همین زوی پس از مرگ عموی او بر تخت امپراتوری نشست، میخائیل تعهد داد زوی را برکنار کند. امپراتریس زوی نیز سپاه را بر ضد او شورانید و او را برکنار و کور و زندانی ساخت تا این که سرانجام مرد.(4)