بزرگان بربرهای مهاجر به اندلس بود که همراه سپاه طارق بن زیاد به این سرزمین آمد. او منسوب به قبیله «هوّاره» از شاخه های قبیله بربری بزرگ برانس بود و در سرزمین سهله که سانتاماریا میان این سرزمین است، فرود آمده بودند. آن ها آن جا ماندند واز فرمانروایان و بزرگان آن جا شدند. چون در زمان آشوب بزرگ، وحدت اندلس از هم پاشید، بزرگ خاندان رزین در آن روز، ابومحمد هذیل بن خلف، استقلال خود را در سال 402ق از دولت قرطبه اعلام کرد و به صورت مستقل، حکومت سانتاماریا را در دست گرفت و مردم آن نیز با او بیعت کردند و او خود را حاجب عزالدوله نامید. وی شیرازه دولت خود را استوار ساخت و از وارد شدن به فتنه ها در زمان خود پرهیز کرد.

هذیل بزرگوار و باشخصیت، دوراندیش، قاطع و خوش معاشرت و جوانمرد بود و به زندگی مرفّه خود شهرت یافت.

او نخستین کسی است که برای خرید کنیزکان خواننده، پول های کلانی خرج کرد و کنیز ابوعبدالله کنانی را به سه هزار دینار خرید. پادشاهان دیگر از خرید آن کنیز به علت قیمتِ بالای آن خودداری کرده بودند. بسیاری از کنیزان خواننده و نامدار را خرید و حرم سرای او بزرگ ترین حرم سرای پادشاهان اندلس بود. 34 سال حکومت کرد و روزگار او با رفاه و صلح توأم بود.(11)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه دهم محرم سال 436 = 29 ژوئیه سال 1044؛ سه شنبه نهم جمادی الثانی سال 436 = اول ژوئـن سال 1045.

[2] شذرات الذهب، ج 3، ص 256؛ معجم الادباء، ج 2، ص 399؛ وفیات الاعیان، ج 1، ص 300؛ العبر، ج 3، ص 187، إنباه الرواة، ج 1، ص259؛ فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج 4، ص 475؛ الأعلام ، ج 2، ص 70.

[3] وفیات الاعیان، ج 4، ص 271؛ تاریخ بغداد، ج 3، ص 100؛ المنتظم، ج 8،ص 126؛ العبر، ج 3، ص 187؛ شذرات الذهب، ج3، ص 259؛ الأعلام ، ج 7، ص 161.

[4] یتیمة الدهر، ج 4، ص 247؛ فوات الوفیات، ج 2، ص 52؛ دمیة القصر، ص 122؛ شذرات الذهب، ج 3، ص 246؛ الأعلام ، ج 4، ص344؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 1، ص 340؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 116.

[5] تاریخ بغداد، ج 14، ص 445؛ الأعلام ، ج 3، ص 321.

[6] الولاة و القضاة، ص 497 و 799؛ الرّوض المعطار، ص 158؛ النجوم الزاهره، ج 4، ص 248؛ الأعلام ، ج 5، ص 58؛ تاریخ الاسلام السیاسی، ج 3، ص 264.

[7] البیان المغرب، ج 3، ص 183؛ الحلل السندسیة، ج 2، ص 101.

[8] انتساب سیدمرتضی به مذهب معتزله درست نیست. و نویسندگانی چون ابن حزم، ابن جوزی، ابن خلّکان، ابن کثیر، ذهبی و جرجی زیدان، نهج البلاغه را ساخته و پرداخته سیدمرتضی می دانند، اما براین ادّعای خود هیچ دلیلی اقامه نمی کنند. خوشبختانه کتاب هایی در اسناد و مدارک نهج البلاغه چاپ شده که هرگونه شبهه و ابهام را در این زمینه برطرف می کند. (ر.ک: الغدیر، ج 4، ص 312).

[9] وفیات الاعیان، ج 3، ص 213؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 53؛ یتیمة الدهر، ج 5، ص 69؛ أنباه الرواة، ج 2، ص 249؛ الأعلام ، ج 5، ص 89؛ النجوم الزاهره، ج 5، ص 39؛ العبر، ج 3، ص 188؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 112؛ دیوان الشریف المرتضی.

[10] العبر، ج 4، ص 353؛ بغیة الملتمس، ص 457؛ البیان المغرب، ج 3، ص 155؛ اعمال الاعلام، ص 217؛ الأعلام ، ج 6، ص162؛ مجلّه العربی، سال 1986م. شماره 336، ص 106.

[11] البیان المغرب، ج 3، ص 182 و 307؛ الحلل السندسیه، ج 2، ص 103؛ المغرب فی حلی المغرب، ج 2، ص 427؛ الحلة السّیراء، ص 179، 182؛ الذخیره (بخش سوم)؛ الأعلام ، ج 9، ص 71؛ تاریخ دول الطوائف، ص 242.

سال 437 ق = 1045- 1046 م.(1)

رویدادها

بغداد:

وزارت

* خلیفه عباسی القائم بامرالله، ابوالقاسم علی بن مسلمه را به وزیریِ خود برمی گزیند و او رار ئیس الرؤساء می نامد.

مصر: ساختن شهر منصوره خلیفه فاطمی المستنصر شهر «منصوره» را می سازد و در آن جا می ماند.

پادشاه ارمنستان

* پادشاه آنی، بزرگ ترین پادشاهِ ارمنی، کشورش را به امپراتوری بیزانس ملحق می سازد تا از هجوم سلجوقیان در امان باشد.

وقایع نظامی

گسترش دولت سلجوقیان

* طغرل بیگ با سپاهی به فرماندهی برادرش ابراهیم اینال (برادر مادری) بر ری چیره می شود و به دولت غزنویان در آن جا پایان می هد.

درگذشتگان

* ابن افطس (عبدالله).* ابن حنّاط.

* ثعلبی.

* مکی ابن ابی طالب.

* منازی.

ابن افطس (عبدالله)

ابومحمد، عبدالله بن محمد بن مسلمه تجیبی از بربر مکناسه که پس از فرمانروایی، خود را به قبیله یمنی تجیب منسوب ساختند، معروف به افطس و فرمانروای شهر بطلیوس اندلس و نخستین فرد از خاندان افطس بود که بر آن حکم راند. اصل او از فحص البلوط بود. با دانش و