رفت و با ابوبکر قفّال مروزی ملازم شد. جوینی نزد او اصول مذهب شافعی و علم الخلاف (فقه تطبیقی) را آموخت و سپس به نیشابور بازگشت و به کار تدریس و فتوا پرداخت.

شاگردان بسیاری از محضر او درس آموختند؛ از جمله: فرزندش عبدالملک (امام الحرمین). التفسیر الکبیر را نوشت که شامل انواع علوم است و در فقه کتاب تبصره، تذکره و چند کتاب دیگر را تألیف کرد.(4)

پی نوشت ها:

[1] سه شنبه اول محرم سال 438 = اول ژوئـن سال 1046؛ پنج شنبه اول رجب سال 438 = اول ژوئـن سال 1047.

[2] فوات الوفیات، ج 2، ص 339؛ بغیة الملتمس ، ص 380؛ الذخیره، ص 110 و 118؛ الاعلام، ج 4، ص 330؛ دائرة المعارف الاسلامیة، ماده: «ابن حزم، عبدالوهاب»؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 4، ص 487.

[3] معجم الادباء، ج 6، ص 308؛ الوافی بالوفیات، ج 2، ص 197؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 73؛ الأعلام ، ج 6، ص 253.

[4] وفیات الاعیان، ج 3، ص 47؛ طبقات سبکی، ج 3، ص 203؛ شذرات الذهب، ج 3، ص 161؛ العبر، ج 3، ص 190؛ البدایة و النهایه، ج12، ص 55.

سال 439ق = 1047-1048 م.(1)

رویدادها

معاهده میان ابوکالیجار و طغرل بیگ

* ابوکالیجار مرزبان، حاکم عراق،تصمیم می گیرد با طغرل بیگبجنگد. خلیفه، قاضی ماوردی را برای میانجی گری و آشتی میان آن دو می فرستد. میان آن دو پیمان صلحی بسته شد که بنابر مفاد آن، طغرل بیگ از توسعه طلبی در کشور ابوکالیجار خودداری می کند و آنچه دردست اوست را برایش باقی می گذارد. این پیمان، با ازدواج طغرل بیگ با دختر ابوکالیجار و ازدواج ابونصر، پسر ابوکالیجار با دختر داوود بیگ، برادر طغرل بیگ استوار شد.

بغداد: آشوب ها

* آشوب میان شیعه و سنّی ادامه دارد.

بلایای طبیعی

* گرانی و گرسنگی در عراق.

درگذشتگان

* ابن بابشاذ (حسن).

* جیلّی.

ابن بابشاذ (حسن)

ابوسعید، حسن بن داود بن بابشاذ دیلمی فارسی، در جوانی به بغداد آمد و نزد فقهای آن سامان به آموختن فقه ابوحنیفه و سپس به تدریس آن پرداخت. بسیار تیزهوش، خردمند، و خوش فهم بود. قرائت های مختلف قرآن را از حفظ می دانست و با ادب عرب، حساب، جبر و مقابله آشنایی داشت. در مصر حدیث روایت کرد و از او نقل حدیث شد. پدرش در آغاز یهودی بود، ولی مسلمان شد و احکام اسلام را به خوبی انجام می داد. ابوسعید به بغداد بازگشت و در آن جا ماند تا این که درگذشت.(2)

جیلّی

ابوالخطاب، محمد بن علی بن محمد بن ابراهیم، اصل او از روستای جیل نزدیک نعمانیه بغداد، شاعری شیواسخن بود که در جوانی به شام رفت و از معرّه نعمان گذشت و در آن جا ابوالعلاء معری را با اشعارش ستود. ابوالعلاء نیز با چند بیت او را پاسخ داد. او سرانجام به بغداد بازگشت و در آن جا در گذشت. می گویند ابوالعلاء قصیده ای در سوگ او دارد که مطلع آن چنین است: «غیر مجد فی ملّتی و اعتقادی.» می گویند: ابوالعلاء این قصیده را در سوگ یک فقیه حنفی سروده است. از اشعار اوست:

«هرچه عشق بگوید، انجام می شود و هر چه معشوق بکند، پذیرفته می گردد.

لاغر می شوی و از لاغری گِلهِ می کنی؛ حال آن که هر عشقی که بدن را لاغر نکند دروغین است.»(3)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه اول محرم سال 439= 28 ژوئـن سال 1047؛ جمعه یازدهم رجب سال 439 = اول ژوئـن سال1048.

[2] تاریخ بغداد، ج 7، ص 307.

[3] النجوم الزاهره، ج 5، ص 44؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 57؛ الاعلام، ج 7، ص 162.

سال 440ق = 1048-1049 م.(1)

رویدادها

دیلمیان: درگذشت ابوکالیجار

* درگذشت ابوکالیجار مرزبان عمادالدوله، حاکم عراق و جانشینی پسرش ابونصر خسرو فیروز و نام گذاری او به الملک الرحیم.* الملک الرحیم، سردار ارسلان بساسیری را در بغداد به وزارت برمی گزیند و به علّت ضعف خلیفه و الملک الرحیم بساسیری حکومت بغداد را به دست می گیرد.

* فروپاشی حکومت دیلمیان

* جنگ های میان الملک الرحیم و برادرانش درمی گیرد و قدرت دیلمیان را فرسوده می سازد و برای سلجوقیان راه پیشرفت و چیرگی بر بغداد را می گشاید.