ابن مسکویه مورّخ نیز با او در این مجمع همکار بودند.

بیرونی از بزرگان علمای فلسفه، ریاضیات، فلک و جغرافیا بود و سفرهای بسیاری در راه دانش اندوزی داشت. از همه بالاتر، یک روش علمی (متدولوژی) ویژه ای در برنامه علمی خود داشت. در مقدمه کتابش الآثار الباقیه می نویسد: «هرگاه در صدد دانش اندوزی باشیم، باید ذهن خود را از همه عواملی که ما را به لغزش می افکند و از سنّت هایی که ما را کور می کند و خواهش هایی که ما را می فریبد به دور کنیم تا مبادا حقیقت را فدای انگیزه های شخصی خود سازیم.»

بیرونی مقالات علمی بسیاری درباره اعداد هندی دارد. او روش استفاده از آن ها را همراه با صفر در رده های مختلف نشان می دهد. و درباره کروی بودن زمین و گردش آن گرد خود سخن گفته است. از این گذشته، بیرونی طبیب و داروساز ماهری بود و در رشته داروسازی و نظریات پزشکان درباره آن، تألیفاتی و بحث های گسترده ای نیز درباره طبیعات و کنار آن، بحث های تاریخی دارد. او معتقد است تاریخ گذشتگان دستخوش بازیگری و تباهی شده و نمی توان به درستیِ آن اعتماد کرد و شایسته است از نظر عقلی در آن تجدید نظر شود و آنچه را که با عقل سازگار نیست به دور ریخته شود، زیرا طبیعت هر چیز بر پایه قوانین معینی حرکت می کند. بیرونی خود را قربانی خرافات از هرجا که آمده نمی سازد. او بیش از 120 کتاب دارد که می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

الآثار الباقیه عن القرون الخالیه: این کتاب نخستین تألیف او هنگام زندگی در دربار پادشاهان گرگان است و آن را به امیر شمس المعالی قابوس بن وشمگیر هدیه کرد و در آن از تقویم ها و گذشت ماه ها میان ملت های گوناگون بحث می کند. هم چنین لابه لای آن، بحث های ریاضی و اخترشناسی گوناگونی کرده و نیز اطلاعات تاریخی درباره پادشاهان بابل، آشور، کلدان، قبطیان، روم و یونان در بردارد.

قانون المسعودی: در این کتاب از اخترشناسی، هندسه و جغرافیا بحث و آن را به سلطان مسعود، پسر سلطان محمود غزنوی اهدا کرده است. سلطان برای تألیف این کتاب به او صله فراوانی داد، ولی او آن ها را به خزانه بازگرداند و استدلال کرد که علم را برای خود علم خدمت می کند؛ نه برای مال اندوزی.

تحقیق ماللهند من مقولة معقولة فی العقل او مرذوله: در این اثر به اوضاع هند، اعیاد، تقویم ها، قوانین و ساکنان آن می پردازد و عقیده آن ها را درباره «الله» و موجودات عقلی و حسّی و دیگر چیزها بررسی کرده است.

التفهیم لاوائل صناعة التنجیم: این کتاب را به عربی و فارسی و به صورت پرسش و پاسخ در اخترشناسی و ریاضیات نوشته است.

الصیدله: در آن چگونگی ترکیب داروها و نام های آن ها را آورده است.

الجماهر فی معرفة الجواهر: او آن را برای سلطان مودود بن مسعود غزنوی نگاشته، در آن از علم زمین شناسی، معادن و سنگ های قیمتی بحث می کند.

الفلسفة الهندیه: در آن عقیده هندیان را به «الله» و موجودات عقلی و حسی یاد آور می شود و علل فعل و ارتباط جان به مادّه و نیز از دیگر امور فلسفی بحث می کند.

استخراج الاوتار فی الدائرة و رسائل البیرونی: از چهار رساله در ریاضیات و هندسه تشکیل شده است.

مقالة فی النسب: چکیده بررسی های او درباره نوعی وزن (وزن مخصوص) است.

اسطرلاب: که در آن بحث هایی درباره محاسبه محیط کره زمین آورده است.

بیرونی کتاب هایی در تاریخ دارد؛ مانند تنقیح التواریخ، تاریخ ایام السلطان محمود الغزنوی و اخبار أبیه، کتاب المسامرة فی اخبار خوارزم و دیگر نوشته ها.

دانشمندان از نبوغ بیرونی و هوشمندی او شگفت زده شده اند. دانشمندان گذشته مانند ابوالقاسم نیشابوری (متوفای 459ق) طبیب مشهور روزگار او، وی را چنین می ستاید: «بیرونی در ریاضیات آن چنان پیشتاز است که کسی به او نمی رسد و مرد میدان او نیست.» دانشمندان امروزی، از جمله خاورشناسان، با قدرشناسی، آثار او را چاپ و از نتایج تجربیات او استفاده کرده و ابتکارات او را به کار گرفته اند. از جمله این دانشمندان، ادوار سخاو (Sachau) است که بیرونی را چنین وصف می کند: «بزرگ ترین نابغه و دانشمند زمان خود و یکی از بزرگ ترین دانشمندان تاریخ بشر است.» سیدیو درباره او می گوید: «ابوالفداء جداول و مباحث طول و عرض جغرافیایی کره زمین را از او آموخت.» مایرهوف درباره او می نویسد: «برجسته ترین نام در کاروان علمای بزرگی که در دوران طلایی اسلام می زیستند.» کراچکوفسکی می گوید: «بیرونی شخصیتی برجسته است که بر سراسر بخش خاوری جهان اسلام، در قرن یازدهم در زمینه علوم مربوط به جغرافی و بهویژه جغرافیای ریاضی سایه افکنده است.»

سارتن در کتابش المدخل الی تاریخ العلم می نویسد: «بیرونی خیلی بیشتر از ابن سینا، نماینده درخشش علمی در نیمه اول قرن یازدهم است.» سپس ادامه می دهد: «بیرونی محققی فیلسوف، ریاضی دان، جغرافی دان، یکی از دانشمندان برجسته و از شخصیت های بزرگ اسلام و بزرگان علمای جهان است. باید نام بیرونی همیشه گرامی