افلیلی

ابوالقاسم، ابراهیم بن محمد بن زکریای قرطبی، معروف به افلیلی، نسب او به سعدبن ابیوقاصِ قرشیِ زهری می رسد و به افلیل، روستایی در شام منسوب است. اصل او از آن جاست و در قرطبه متولد شد و در همان جا نیز زیست تا آن که به وزارت مستکفیِ اندلسی رسید. او از پیشوایان نحو و لغت است و در قرطبه، سر آمد ادیبان روزگار خود بود. اشعار بسیاری را از حفظ داشت و تاریخ ها به خوبی را می دانست.

شرح دیوان متنبّی، کتاب الالفاظ و... از نوشته های اوست. او سرانجام در 89 سالگی درگذشت.(3)

پی نوشت ها:

[1] دوشنبه اول محرم سال 441 = پنجم ژوئن سال 1049؛ دوشنبه چهارم شعبان سال 441 = اول ژوئن سال 1050.

[2] تاریخ الادب فی ایران، ص 325، 336.

[3] وفیات الاعیان، ج 1، ص 51؛ الذخیرة، ج 1، ص 240؛ إنباه الرواة، ج 1، ص 183؛ بغیة الملتمس ، ص 194؛ الأعلام ، ج 1، ص 59؛ بغیة الوعاة، ج 1، ص 426؛ معجم الادباء، ج 1، ص 316؛ العبر، ج 3، ص 197؛ فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج 4، ص 498.

سال 442 ق = 1050-1051 م.(1)

رویدادها

روم:

* درگذشت زوی، امپراتریس روم و فرمانروایی شوهرش کنستانتین نهم همراه تئودورا، خواهر زوی.

عمان:

* خوارج به رهبری ابن راشد برعمان چیره می شوند و دولت بنی راشد را در آن جا بنیان می نهد. خاندان سبکتکین به یورش برهند ادامه می دهند.

* سلطان مودود بن مسعود بن محمود غزنوی، فرزند سبکتکین به هند می رود و به همان مناطقی می رسد که جدّش محمود به آن رسیده بود.

دست یابی سلجوقیان بر اصفهان

* طغرل بیگ بر اصفهان چیره شده،آن را از بنی کاکویه گرفت و آن جا را پایتخت خود ساخت.

وقایع نظامی

حمله های بنی هلال به افریقیه

* مستنصر فاطمی پس از ناتوانی در تحت فرمان درآوردن معزّ بن بادیس، امیر افریقیه که از فاطمیان بریده، به عباسیان پیوسته بود، علیه او توطئه کرده و جمعی از عرب های «بنی زغبه»، «ریاح»، شاخه هایی از قبیله «هلال»، «بنی سلیم» و «بنی عدّی اثبج» را که با مهاجرت از نجد، در بخش شرقی صعید مصر سکونت گزیده بودند، علیه او شوراند. او با دادن منصب هایی در شهرهای مغرب به سران این قبایل، توانست آن ها را برای گرفتن انتقام از معز بن بادیس گسیل دارد. نخستین نیروی بنی هلال با جمعیتی حدود چهار صد هزارنفر در سال 442ق از مصر روانه شده و بر برقه چیره شدند. آنان بر طرابلس و قیروان حمله بردند و راه زنی و غارت می کنند. آنان هم چنین توانستند مقابل لشکریان معزّ بن بادیس مقاومت کرده، آن ها را به عقب برانند و معز، ناگزیر شد به مهدیه برود. این حمله های اعراب، در داستان های مردمی، به «تغریبة بنی هلال» شهرت یافته اند.

درگذشتگان

* ابن رشیق اندلسی.

* ابوالحسن بصروی.* ثمانینی.

* زوی.

ابن رشیق اندلسی

ابوالعباس، احمد بن رشیق، دبیری ادیب و از مردم اندلس بود که در شهر مرسیه پرورش یافت و به «قرطبه» رفت و به امیر ابوالجیش عامری پیوست. امیر، وی را برهمه ادیبان مقدم داشت و او را به فرمانروایی جزیره میورقه برگزید. مدت زیادی زندگی کرد و رساله های بسیاری نگاشت. او غیر از ابن رشیق قیروانی، صاحب کتاب العمدة است.(2)

ابوالحسن بصروی

محمد بن محمد بن احمد بصروی، منسوب به «بُصرا»ی عراق است. شاعری شیواسخن و دارای نکته هایی ظریف و گوینده ای خوش سخن بود. اشعار ذیل، از اوست:

«دنیا و زیور آن را می بینی و شیفته آن می شوی، و هیچ دلی از خواهش ها تهی نیست.

چیزهای اضافیِ زندگی بیشتر اندوه و گرفتاری است و آنچه بیشتر به تو زیان می رساند همان هایی است که دوست داری.

زرق و برق آنچه می بینی و زندگی خرّم و جای گرم و نرم تو را فریب ندهد! اگر به اندازه نیاز، بی رنج تو را برسد آن را بگیر که ثروت، چراگاه و آبشخور است.

اگر اندکی به دستت رسد و در صلح و سلامت باشی، به همان بسنده کن و بسیار که در آن جنگ باشد، مخواه.»(3)