سال 468ق = 1075-1076 م(1)

رویدادها

حلب:

* کشته شدن نصر بن محمود بن صالح بن مرداس، امیر حلب و روی کار آمدن برادرش سابق بن محمود. او واپسین پادشاه از بنی مرداس در حلب بود.

* وثّاب و شبیب، فرزندان محمود و سابق برادر محمود بر ضد او قیام می کنند و در جنگ با برادرشان و گرفتن حلب از او، از بنی کلاب کمک می گیرند؛ سابق از احمدشاه، سرپرست ترکان در حلب کمک می خواهد و پس از درگیری میان دوطرف، بنی کلاب می گریزند، بسیاری از آنان کشته و گروه بسیاری اسیر می گردند و سابق به تنهایی حکومت حلب را به دست می گیرد.

بلنسیه ـ اندلس:

* ابوبکر محمد بن عبدالعزیز منصور، جانشین یحیی مأمون پسر ذوالنون در بلنسیه پس از مرگ یحیی اعلام استقلال می کند و زیر پرچم و حمایت آلفونسوی ششم در می آید و متعهد می شود به او خراج بپردازد.

جزایر بلیار ـ اندلس:

* علی المرتضی، امیر جزایر شرقی (بلیار) در آن جا اعلام استقلال می کند، و این پس از سقوط دانیه به دست مقتدر بن هود است.

وقایع نظامی

جنگ میان ملوک الطوایف اندلس

* دانیه: احمد بن سلیمان بن هود (المقتدربالله)، امیر سرقسطه و ثغراعلی بر دانیه دست می یابد و سلسله مجاهدیه را که مجاهد عامر برپا کرده بود، نابود می کند و امیر آن علی بن مجاهد را به سرقسطه می برد.

* قرطبه: معتمد بن عباد از مرگ یحیی مأمون استفاده کرده، به قرطبه حمله می کند و برآن چیره می شود و ابن عکاشه را می کشد. هنگامی که یحیی مأمون در سال 467ق قرطبه را تصرف کرده بود، او را بر آن ناحیه گماشت. ابن عکاشه پیش از این فتح بن معتمد را کشته بود.

سلجوقیان و بازپس گیری سرزمین شام از فاطمیان

* اتسز، سردار سلجوقی که آلب ارسلان او را در سال 463ق. برای فتح شام فرستاده بود، بر دمشق چیره شد و معلّی بن حیدره، کارگزار فاطمیان بر آن سامان، فرار می کند و حکومت فاطمیان بر شام پایان می یابد و دوباره خطبه به نام خلیفه عباسی خوانده می شود.

درگذشتگان

* نصر مرداسی. * واحدی.

نصر مرداسی

جلال الدوله نصر بن محمود (رشیدالدوله) مرداسی، امیر «حلب» پس از مرگ پدرش در سال 467ق بر سر کار آمد. او به قلعه «منبج» که به دست رومیان بود، حمله برد و بر آن دست یافت. برخی از ترکان یک سال پس از به قدرت رسیدنش او را کشتند. هنگامی که نصر به امارت حلب رسید، ابن حیّوسِ شاعر او را چنین ستود:

«دین را همین سرافرازی بس است که اینک روزگار در حق تو ادا کرده.

هر که نذری بر گردن دارد باید از عهده آن برآید.

دوری من از شما نه به خاطر بی رغبتی است، بلکه بخت مرا یاری نکرده است.

و اکنون که درد و رنج مرا فرا گرفته است رو به سوی شما نهادم.

ابن نصر به من هزار دینار ارزانی داد که اینک از من بریده شده است.

امید من آن است که نصر از نو آن را عنایت کند.»

نصر به او هزاردینار داد و گفت: «اگر می گفت: نصر دو برابر آن می دهد، دو برابر به او می دادم.»(2)

واحدی

ابوالحسن، علی بن احمد بن محمد بن علی واحدی نیشابوری از امامان تفسیر، لغت، نحو و ادب بود و ذهبی او را از علمای تأویل می دانست. اصل او از «ساوه» نیشابور و زادگاه و محل وفاتش نیشابور بود.

اسباب النزول، شرح الاسماء الحسنی، شرح دیوان المتنبی، البسیط و الوجیز که سه تفسیر بر قرآن است و... از آثار اوست.(3)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه اول محرم سال 468 = شانزدهم اگوست سال 1075؛ جمعه 21 جمادی الاول سال 468 = اول ژانویه سال 1076.

[2] زبدة الحلب فی تاریخ حلب، ج 2، ص 45 و 46؛ شذرات الذهب، ج 3، ص 329؛ تاریخ ابی الفداء، ج 2، ص 193؛ العبر، ج 3، ص 268؛ الأعلام ، ج 8، ص 350.

[3] النجوم الزاهره ج 5، ص 104؛ معجم الادباء، ج 5، ص 97؛ انباه الرواة، ج 3، ص 223؛ وفیات الاعیان، ج 3، ص 303؛ شذرات الذهب، ج3، ص 330؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 114؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 175؛ الأعلام ، ج 5، ص59.