سال 476 ق = 1083-1084 م(1)

رویدادها

بغداد: منصب وزارت

* خلیفه المقتدی بامرالله وزیر خود عمیدالدوله محمد بن جهیر را برکنار می کند و ابوشجاع محمد بن حسین همدانی روزرواری را به جایش می نشاند و او را ظهیر الدین لقب می دهد.

بغداد: آشوب های مذهبی

* ابوبکر مغرب، از داعیان اشعری به بغداد می آید و در مدارس آن جا تدریس و از آیین اشعری حمایت می کند. او هم چنین بر حنبلیان می تازد و حنبلیان بر او می شورند.

وقایع نظامی

گسترش قلمرو حکومت بنی دانشمند

* بنی دانشمند که در سال 455ق دولتی در آسیای صغیر پدید آورده بودند بر فسطمونی که دردست بیزانسی ها بود، دست می یابند.

درگذشتگان

* اعلم شنتمری.* شیرازی (ابواسحاق).

اعلم شنتمری

ابوالحجاج، یوسف بن سلیمان بن عیسی شنتمری اندلسی در سال 410ق در «سنت ماریا» به دنیا آمد و به آن جا منسوب شد. او را اعلم می گفتند، زیرا لب بالای او شکافته (لب شکری) بود. لغت شناس اندلسی بود که در سال 433ق به قرطبه کوچ کرد و از درس های ابراهیم بن محمد افلیلی بهره برد و آوازه اش در علم، همه جا پیچید. استاد خود، افلیلی را در شرح دیوان متنبّی و شرح کتاب شواهد سیبویه کمک کرد و شرحی نیز بر دیوان زهیر بن ابی سلمی، دیوان طرفة بن العبد و دیوان حماسه از ابی تمّام دارد.(2)

شیرازی (ابواسحاق)

ابواسحاق، ابراهیم بن یوسف شیرازی فیروزآبادی، ملقب به جمال الدین، در فیروز آبادزاده شد و به شیراز رفت و نزد دانشمندان آن جا درس خواند و سپس به بصره منتقل شد و در آن جا در سال 415ق به بغداد رفت و همه درس های خود را به پایان رساند و ملازم ابوالطیب طبرانی شد، تا آن جا که بازگو کننده درس در مجلس او بود. در نظریه پردازی، فصاحت، پرهیزکاری، تواضع و خوشرویی سرآمد روزگار به شمار می رفت و ریاست مذهب شافعی به او رسید. فقیهان از سرزمین های گوناگون به سوی او بار سفر بستند و امامان بزرگی فارغ التحصیل محفل درسی او شدند. دانشجویان از شرق و غرب به سوی او می شتافتند و نامه هایی که حاوی استفتا بود از راه دریا و خشکی بدو می رسید. نظام الملک وزیر، مدرسه نظامیه را کنار دجله برای او ساخت و او به امر تدریس و اداره آن پرداخت. ابواسحاق در فقر و بردباری می زیست. او خوش صحبت، خوش رو و خوش بیان بود و شعر می سرود. از جمله اشعار اوست:

«از مردم درباره دوستی باوفا پرسیدم؛ پاسخ دادند: راهی به آن نیست (دست نیافتنی است).

]گفتند:[ اگر آزاده ای یافتی، دامن او را بگیر، زیرا شخص آزاد در این سرای دنیا کم یاب است.»

در هشتاد و چند سالگی از دنیا رفت و در بغداد به خاک سپرده شد. در تاریخ وفات او اختلاف نظر هست.(3)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه اول محرم سال 476 = 21 مـه سال 1083؛ دوشنبه نوزدهم شعبان سال 476 = اول ژانویه سال 1084.

[2] دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «الاعلام الشنتمری»؛ الأعلام ، ج 9، ص 308.

[3] وفیات الاعیان، ج 1، ص 29؛ النجوم الزاهره، ج 5، ص 117؛ طبقات السبکی، ج 3، ص 88؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 124؛ شذرات الذهب، ج 3، ص 350؛ سیر اعلام النبلاء، ج 11، ص 201؛ بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج 1، ص 484؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «ابواسحاق شیرازی»؛ الأعلام ، ج 1، ص 44؛ فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج 3، ص 132؛ التهذیب، ج 2، ص 172.

سال 477 ق = 1084-1085 م(1)

رویدادها

دولت بنی دانشمند

* درگذشت دانشمند احمد غازی، پادشاه سیواس و ملاطیه، و جانشینی پسرش کمشتکین غازی.دعوت اسماعیلیان

* احمد بن عبدالمک بن عطاش، رهبر اسماعیلی، قلعه شاهدژ نزدیک اصفهان را به دست می گیرد و کنار آن پایگاهی برای دعوت اسماعیلیان می سازد.

وقایع نظامی

استیلای سلجوقیان روم بر انطاکیه

* سلیمان بن قتلمش، پادشاه سلجوقیان روم، برانطاکیه دست می یابد و آن را از رومیان پس می گیرد. این شهر از سال 359ق در دست آنان بود. او پس از جنگی که در آن شرف الدوله مسلم عقیلی، فرمانروای حلب کشته شد، بر آن دست یافت.