با دست روزگار دژها فرو ریخت، آن دژهایی که از پرندگان شکاری (اسبان جنگی) و شیرها (سربازان) پر بود.

پایه های هر سیاستی ویران شد و هر ستونی در اطراف مملکت فرو ریخت.»

و این بیت نیز از اوست:

«من در شگفتم که پس از تو چگونه شمشیرها در نیام ها فرو می روند (و برای انتقام گرفتن از دشمنانت آخته نمی شوند)؟!».

و قصیده 63 بیتی خود را چنین به پایان می رساند:

«من برای شما مرواریدهایی از سخن به رشته کشیدم.

و در آن دوستی خالص خود را با ممدوحان خود بر روزگار عرضه کردم. من به مرثیه سرایی شما پرداختم و نتوانستم حق شما را ادا کنم. و خدا از درون من آگاه است.»(3)

مبشر بن فاتک

امیر ابوالوفا، مبشر بن فاتک آمری، ملقب به محمودالدوله از امیران برجسته مصر و بزرگان علمای آن سامان و در علم هیئت و ریاضیات از دانشمندان بود. محمد بن حسن بن هیثم بسیاری از این علوم را از او آموخت. او به طب نیز پرداخت و هنگامی که ابوالحسن علی بن رضوانبه مصر رفت، مبشر، ملازمت او را برگزید. تصنیفات ارزشمندی در منطق و دیگر بخش های فلسفه دارد که میان فیلسوفان مشهور است. او بسیار می نوشت و کتاب های بسیاری از پیشینیان که به خط خود نوشته یافت شده است. بسیاری از آن ها نیز به دلیل آب گرفتگی تغییر رنگ داده اند، زیرا همسر گران قدرش به کمک کنیزانش آن ها را در آبگیری ریخت، زیرا از آن جا که این کتاب ها او را از یاد شوهرش باز می داشت، از کتاب ها نفرت داشت او در حالی که بر شوهرش سوگواری می کرد، کتاب ها را در آب می انداخت. سپس باقی مانده کتاب ها را که بیشتر آن ها در آب غرق شده بود از آب در آوردند.

الوصایا و الأمثال، الموجز من حکم الاقوال، مختار الحکم و محاسن الکلم، البدایة فی المنطق و کتابی در علم طب از نوشته های اوست او حدود سال 492ق درگذشت.(4)

پی نوشت ها:

[1] یک شنبه اول محرم سال 492= 28 نوامبر سال 1098؛ شنبه پنجم صفر سال 492 = اول ژانویه سال 1099.

[2] تاریخ ابن اثیر، ج 10، ص 167؛ البدایة و النهایه، ج 12، ص 156؛ النجوم الزاهره، ج 5، ص 164.

[3] نفح الطیب، ج 3، ص 534؛ همان، ج 4، ص 223 و 224؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده: «ابن عبدالصمد»؛ الذخیره، ج 3، ص 809 و 821؛ فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج 4، ص 725 و 731.

[4] طبقات الاطباء، ص 560؛ اخبار الحکماء، ص 176.

سال 493 ق = 1099-1100 م(1)

رویدادها

بغداد: وزارت

* مستظهر عباسی وزیر خود عمیدالدوله محمد بن جهیر (دوم) را می کشد و پسرش ابوالقاسم علی بن محمد بن جهیر(سوم) را بر جای او می نشاند و او را قوام الدوله و زعیم الرؤساء لقب می دهد.

بغداد: عیّاران

* بالا گرفتن خطر عیاران در بغداد، افزایش نرخ ها و افزایش مرگ و میر.

مصالحه فرزندان ملک شاه

* محمدبن ملک شاه پس از جنگ هایی در فارس و عراق با برادرش برکیاروق صلح می کند؛ به این ترتیب که برکیاروق اصفهان، فارس و عراق عجم را داشته باشد و محمد بر آذربایجان، ارمنستان و دیاربکر فرمانروایی کند.

فعّالیت باطنیان و حملات آن ها

* باطنیان به حمله به فرمانروایان سلجوقی و ترور آن ها می پردازند و چند فلعه مهم نفوذناپذیر را در اصفهان، قهستان، قزوین و ری به دست می آورند.

تشکیل دولت غوریان

* دولت غوریانِ افغانستان و هند به دست عزالدین، حسین بن حسن بن محمد، سرسلسله این دولت تشکیل شد.

بیت المقدس:

* صلیبیان، گادفری ده بویون را پادشاه بیت المقدس می سازند و او را حامی آرامگاه مقدس لقب می دهند. رفتن هیئت هایی از دمشق به بغداد.

* هیئت هایی از دمشق به رهبری قاضی زین الدین ابوسعید هروی به بغداد می رود تا با کمک گرفتن کشور را از چنگال مسیحیان نجات دهند. هروی سخنرانی می کند و از خلیفه کمک می خواهد و می گرید و مردم نیز با او می گریند، ولی کسی پاسخ نمی دهد.

وقایع نظامی

خشنودی برخی امیران شام از اشغال صلیبیان و رسانیدن آذوقه به ایشان.

* اشغال انطاکیه به دست صلیبیان، خاندان های عرب حاکم بر شام، به ویژه «آل منقذ» در شیرز، و «بنوعمّار» در طرابلس را خوشحال می کند. فرمانروای شیرز راهنمایان و آذوقه ارزان قیمت در اختیار ریموند قرار می دهد.

* صلیبیان راه ساحل را پیش گرفتند و از کوه های نصیریه گذشتند و بر دژ کردها دست یافتند. گادفری نیز به آنان پیوست و از انطاکیه در آمد و بر «جبله» چیره شد. سپس همگی در ساحل مستقر شدند و بر طرطوس استیلا یافتند. سپس به سوی طرابلس رفتند. ابن عمّار،