ابن سمنانی

ابوالقاسم، علی بن محمد بن احمد رجبی معروف به ابن سمنانی، منسوب به سمنان نزدیک شهر نسا در خراسان است.

وی از فقهای حنفیان و هم چنین تاریخ نگار و لغوی بود که در موضوعات گوناگون فقه، اصول، تاریخ و لغت، تألیف دارد.

کتاب روضة القضاة و طریق النجاة که بنا به درخواست نظام الملک وزیر انجام داد و در پایان کتاب چند فصل در زمینه تاریخ قضات معاصر خود نگاشته است و کتاب الکنز است که نظام عملی قضاوت را بررسی کرده، از تألیفات اوست.(2)

پی نوشت ها:

[1] چهارشنبه اول محرم سال 499 = 13 سپتامبر سال 1105؛ دوشنبه 22 ربیع الثانی سال 499 = اول ژانویه سال 1106.

[2] الفوائد البهیّه، ص 123؛ الجواهر المضیئه، ج 1، ص 375؛ الاعلام، ج 5، ص 148؛ مقدمه صلاح الدین الناهی بر کتاب روضة القضاة.

سال 500 ق = 1106-1107 م(1)

رویدادها

مرابطین

* درگذشت یوسف بن تاشفین، رهبر مرابطین، و جانشینی پسرش علی ملقب به الورع.

سلجوقیان سرزمین روم

* درگذشت سلطان قلیچ ارسلان اول، و جانشینی پسرش ملک شاه اول به عنوان حاکم بر سلاجقه روم.

باطنیان

* محمد بن ملک شاه قلعه شاهدژ نزدیک اصفهان را می گیرد و رهبر باطنیان، احمد بن عبدالملک بن عطّاش و هر کس از آنان به دستش می آید را می کشد. کسانی که نجات می یابند به قلعه الموت می روند که در دست حسن بن صباح بود.

مغرب میانه:

* درگذشت بادیس بن منصور، امیر دولت بنی حمّاد، و جانشینی برادرش العزیز.

موصل:

* محمد بن ملک شاه، جکرمش را به سبب کوتاهی در پرداخت اموالی که به پرداختنشان متعهد شده بود، از موصل عزل می کند و چاوُلی را بر آن می گمارد.

وقایع نظامی

جنگ میان قلیچ ارسلان و امیران ماردین و موصل:

* قلیچ ارسلان، رهبر سلجوقیان حاکم در روم، موصل را می گیرد. پس، چاوُلی، عامل ملک شاه بر موصل با رضوان بن تتش، امیر حلب و با نجم الدین ایلغازی، امیر ماردین همدست می شوند و با قلیچ ارسلان کنار رود خابور می جنگند و او را از موصل بیرون می رانند.

پس از شکست در این جنگ، قلیچ خود را به رودخانه می اندازد و غرق می شود.

درگذشتگان

* ابن عطاش.* امّ الکرام بنت صمادح.* حصیری.

* سراج قاری* فخرالملک.

* یوسف بن تاشفین.

ابن عطّاش

احمد بن عبدالملک بن عطّاش، یکی از رهبران باطنیه و اهل اصفهان بود. دسته ای از باطنیان اسماعیلی گرد او آمدند که بنا به گفته ابن اثیر، همان قرمطیان بودند. آنان بر سر ابن عطّاش تاج گذاشتند و اموال فراوانی در اختیار او نهادند که توانست بر قلعه اصفهان دست یابد و راه را ببندد. کار او مشکل آفرین شد و شکایات زیادی از او به بالا شد. سلطان برکیاروق به جنگ با او برخاست و جنگ های زیادی با او کرد و سرانجام ابن عطّاش اسیر شد. وی را گردانده، معرفی کردند و سپس پوست او را کنده، سرش را به «بغداد» فرستادند؛ البته پس از دوازده سال که با اقتدار حکومت کرد.(2)

امّ الکرام بنت صمادح

وی دختر معتصم بن صمادح، امیرالمریة از ملوک الطوائف اندلس بود. چون پدرش از ذکاوت او آگاه شد، به تربیت او اهتمام ورزید. ذکاوت او به اندازه ای بود که شعر؛ به ویژه اشعار موشح می سرود.

به جوانی معروف در زیبایی به نام سمّار عشق ورزید و درباره او گفت:

«مردم در شگفت باشید از گلی که آتش عشق او را فرو گرفت! اگر عشق نبود، چیزی نمی توانست ماه شب چهارده را از آسمان بلند به خاک بکشد.»

و در عشق و شوق خودش به او چنین می سراید:

«کاش می دانستم آیا هیچ راهی به خلوت هست؟؛ خلوتی که هیچ مراقبی به گوش نباشد.

شگفتا که در پی خلوت با کسی هستم که در قلبم جای دارد!»

وقتی خبر این عشق به معتصم رسید، کسی را فرستاد تا سمّار را در نهان بکشد و از آن پس دیگر خبری از وی نشد.(3)