احمد سلسله طولونیان را در مصر بنیان می گذارد که تا سال 292ق ادامه می یابد.

* حلب: محمد بن ابی ساج به نمایندگی از صالح بن وصیف امیر حلب می شود.

تأسیس سلسله صفاریان

* یعقوب بن لیث صفاری قدرت خود را در سیستان گسترانیده، با خوارج نبرد می کند، ریشه راهزنی و غارت را در آن جا می خشکاند، امنیت را به آن ناحیه بازمی گرداند و با ارسال هدایا برای خلیفه و اظهار اطاعت به او،نظر خلیفه را به خود جلب می کند؛ خلیفه نیز او را امیر سیستان می کند و ناحیه کرمان را به تیول او درمی آورد. یعقوب سلسله صفاریان را بنیان می گذارد.

وقایع نظامی

قیام ها

* اندلس: اهالی «مارده» به رهبری مولّد عبدالرحمان بن مروان بن یونس معروف به ابن جلیقی ضد امیر اندلس، محمد بن عبدالرحمانقیام می کنند. امیر اندلس قیام را سرکوب، باروهای مارده را ویران و اهالی آن شهر را به قرطبه منتقل می کند.

درگذشتگان

ابوالحسن عسکری(علیه السلام)

* بغای شرابی* مزاحم بن خاقانابوالحسن عسکری (علیه السلام)

علی (الهادی) بن محمد (الجواد) بن علی (الرضا) بن موسی (الکاظم) بن جعفر (الصادق) بن محمد (الباقر) بن علی (زین العابدین) بن حسین الشهید بن علی بن ابی طالب، دهمین امام شیعه اثناعشری و پدر امام حسن عسکری(علیه السلام) است. در مدینه به دنیا آمدند. از ایشان نزد متوکل علی الله خلیفه عباسی سعایت شد و متوکل ایشان را به عراق خوانده، در سامرا جای داد. این شهر به «عسکر» (شهر لشکریان) معروف بود؛ زیرا هنگامی که معتصم آن را بنا کرد، سپاهیان را بدان جا منتقل کرد؛ لذا با انتساب حضرتش بدان شهر، عسکری نامیده شد. سپس به متوکل خبر دادند وی خواستار خلافت است و در خانه اش نامه های بسیاری از هواداران ایشان و اسلحه وجود دارد. خلیفه فرمان داد خانه حضرت را بازرسی کنند، لیکن چیزی نیافتند و امام را دیدند که تنها و بدون زیراندازی بر خاک، رو به قبله نشسته و پشمینه ای به تن دارد. ایشان را باهمان حال نزد متوکل بردند. خلیفه او را در کنار خود نشاند و پرسید که آیا بدهی دارند. امام پاسخ دادند که آری، چهارهزار درهم بدهکار است. خلیفه وامش را پرداخت و با احترام او را به خانه اش بازگرداند. وی بسیار متقی و نیکوکار بود و در چهل سالگی در خانه خود که متوکل برایش فراهم کرده بود، در سامرا درگذشت و در همان خانه دفن شد.(2) (3)

بغای شرابی

بغا معروف به شرابی(ساقی) و ملقب به بغای صغیر، از سرداران دلاور ترک بود که در کشتن متوکل علی الله خلیفه عباسی شرکت کرد و در دولت عباسی صاحب نفوذ بود و در نصب خلفا و برکناری آن ها نقش داشت. مستعین خلیفه عباسی در سال 251ق او را به امارت ارمنستان گماشت. او نیز مانند دیگر فرماندهان برجسته (که در چنین مواقعی افراد مورد اعتمادشان را قائم مقام خود می کردند) علاءبن احمد ازدی را به جای خویش در آن جا گماشت و خود هم چنان در پایتخت ماند. در فتنه میان معتز و مستعین، به مستعین پیوست؛ ولی براثر اختلافی که با امیر بغداد، محمد بن عبدالله بن طاهر پیدا کرد، به معتز پیوست.

هنگامی که معتز در سال 253ق پیروز شد و به خلافت رسید، به او خلعت و تاج و حمایل بخشید. چندی نگذشت که بغا بر معتز شورید و خلیفه فرمان داد او را بگیرند و بکشند و اموالش را مصادره کنند. طبق فرمان، او را کشته، جسدش را سوزاندند و سرش را در سامرا و سپس در بغداد آویختند.(4)

مزاحم بن خاقان

مزاحم بن ارتق بن خاقان از سرداران و امیران عباسی، اصالتش ترک بود و در بغداد بزرگ شد. خلیفه عباسی المعتزبالله در سال 252ق او را در رأس سپاهی بزرگ برای سرکوب قیامی که در اسکندریه برضد امیر مصر، یزید بن عبدالله بن دینارِ ترک صورت گرفته بود، روانه کرد. مزاحم به مصر رفته، قیام را سرکوب کرد. خلیفه او را درسال 253ق به امارت مصر برگزید. او مردی استوار بود و در زمان امارت او فتنه هایی پیاپی رخ داد. وی بدعت های فراوانی را برچید و بدعت گذاران را مجازات کرد. او تا هنگام وفاتش امیر مصر بود.(5)

پی نوشت ها:

[1] پنج شنبه اول محرم سال254 = اول ژانویه سال868؛ یکشنبه21 ذیحجه سال 254 = 21 نوامبر سال 868.

[2] الاعلام، ج 5، ص 140؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 15؛ تاریخ بغداد، ج 12، ص 56؛ وفیات الاعیان، ج 3، ص 272.

[3] برخی از مورخان شیعه معتقدند امام هادی(علیه السلام) توسط معتمد عباسی مسموم