شدند و به شهادت رسیدند. (اعیان الشیعه، ج2، ص 39؛ شریف قرشی، باقر، حیاة الامام علی الهادی، ص 346).م.

4. تاریخ طبری، ج 9، ص 226 و 227؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 186؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 7-14؛ مروج الذهب، ج 14، ص 34، 38، 47 و 91؛ بروکلمان، تاریخ الشعوب الاسلامیة، ص 214.

5. الاعلام، ج 8، ص 101؛ النجوم الزاهره، ج 2، ص 314؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 183؛ الولاة و القضاة، ص 208.

سال 255 ق = 868/ 869 م(1)

رویدادها

خلافت و سرداران ترک

* سرداران ترک بر معتز خلیفه عباسی شوریده، او را برکنار می کنند و سپس او را می کشند و مادرش قبیحه را بازداشت، اموالش را مصادره، و سپس او را به مکه تبعید می کنند. قبیحه تا هنگام مرگ در مکه می ماند. آنان هم چنین اموال احمد بن اسرائیل انباری، وزیر معتز را مصادره می کنند و او را می کشند.

*ترک ها با محمد بن واثق بالله به عنوان خلیفه بیعت می کنند و او را المهتدی بالله لقب می دهند. مهتدی سامرا را مرکز خلافت و سکونت خود قرار می دهد.

* مهتدی سلیمان بن وهب را به عنوان وزیر خود برگزیند.

حُکّام

* بغداد: عبیدالله بن عبدالله بن طاهر از حکومت بغداد برکنار و برادرش سلیمان جانشین او می شود.

* آمدن سلیمان از خراسان با سپاهیان خراسان به بغداد. آنان به خانه های مردم هجوم برده، مزاحم نوامیس مردم می شوند و با ارتکاب معاصی به طور آشکار، مردم بغداد را به خشم می آوردند. در نتیجه، فتنه ای به پا می شود که به اخراج سپاهیان خراسانی از بغداد می انجامد.

* مهتدی خلیفه عباسی، ابواحمد طلحة بن متوکل (الموفق) را از بغداد دور کرده، او را امیر مکه می کند.

* سیسیل: خفاجة بن سفیان، امیر سیسیل می میرد و پسرش محمد عهده دار این سمت می شود.

* باب الابواب (دربند): هشام بن سراقه، والی باب الابواب (در بند) شده، به طور مستقل دولتی تشکیل می دهد که فرزندانش آن را تا سال 457 ق اداره می کنند.

وقایع نظامی

جنگ های دریایی

مالت: محمد بن خفاجه ، امیر سیسیل بر جزیره مالت مسلط شده، آن را از چنگ رومیان آزاد می کند این جزیره دویست سال در دست مسلمانان باقی می ماند تا آن که راجرز نورماندی در سال 484ق بر آن مسلط می شود.

قیام ها

قیام زنگیان: زنگیان که از شرق افریقا برای بهسازی زمین های کشاورزی در جنوب عراق (بطائح) گردهم آمده بودند، به رهبری مردی که خود را علی بن محمد و از نوادگان حضرت علی معرفی می کرد، قیام می کنند. علی بن محمد بر کرانه دجله در نواحی بصره مسلط می شود و پایگاهی نظامی به نام «مختاره» بنا می کند و برابر کسانی می ایستد که از بصره برای سرکوبی اش حرکت کرده اند.

جنگ های سرزمین ها

* صفاریان و طاهریان: یعقوب لیث صفاری، امیر سیستان به قلمرو حکومتی طاهریان حمله می کند و شیراز، پایتخت آنان را تصرف می کند. مهتدی خلیفه عباسی برای بازداشتن یعقوب از حمله به فارس و عراق، ولایت سند را به تیول او درمی آورد، و یعقوب نیز روانه سند می شود.

درگذشتگان

* احمد بن حمدون ندیم* ابن دینار* ابن کرّام* ابوحاتم سیستانی* احمد بن اسرائیل* اسد بن جانی* جاحظ

* خفاجة بن سفیان* شاپور بن سهل

* سمرقندی دارمی* عیسی بن ابراهیم کاتب* محمد بن صالح علوی* معتز عباسی

ابن حمدون ندیم

ابوعبدالله، احمد بن ابراهیم بن اسماعیل بن داوود بن حمدون، پیشوای لغت شناسان زمان خود و استاد ابوالعباس ثعلب و ابن اعرابی بود. ابن حمدون از هم نشینان و نزدیکان متوکل شمرده می شد، ولی به سبب سعایت و سخن چینی فتح بن خاقان، متوکل او را از بغداد بیرون کرد و فرمان داد گوشش را ببرند. بعدها متوکل او را نزد خود فراخواند و