حکومت نکرد و مورد سوءقصد سه تن از خادمانش قرار گرفته، کشته شد.(6)

پی نوشت ها:

[1] چهارشنبه اول محرم سال 257 = 29 نوامبر سال 870؛ پنج شنبه نهم شوال سال 257 = اول ژانویه سال 871.

[2] دائرة المعارف الاسلامیه، ج 1، ص 335؛ الاعلام، ج 4، ص 85؛ تاریخ الأدب الجغرافی، ج 1، ص 168.

[3] وفیات الاعیان، ج 3، ص 27؛ تاریخ بغداد، ج 12، ص 138؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 328؛ معجم البلدان، ج 12، ص 44؛ إنباه الرواة، ج 2، ص 367؛ شذرات الذهب، ج 2، ص 136؛ بغیة الوعاة، ج 2، ص 27؛ الفهرست، ص 58؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 29؛ الاعلام، ج 4، ص37؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 319.

[4] تاریخ الادب الجغرافی، ج 1، ص141 و 142؛ العرب و الملاحة فی المحیط الهندی، ص 203 به بعد؛ الرحلات، ص 29-33؛ تراث الاسلام، ص136-149.

[5] الاغانی، ج 19، ص 300-313؛ فوات الوفیات، ج 2، ص 253؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 28؛ سمط اللآلی، ص 655؛ نساء الخلفاء، ص 84؛ فرّوخ، تاریخ الادب العربی، ج 2، ص 320؛ الاعلام، ج 5، ص 350؛ طبقات الشعراء، ص 426؛ اعلام النساء، ج 4، ص171.

[6] الاعلام، ج 6، ص 114؛ البیان المغرب، ج 1، ص 115؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 82.

سال 258 ق = 871ـ872 م(1)

رویدادها

خلافت

* معتمد خلیفه عباسی، برادرش الموفق را به فرماندهی سپاه می گمارد.

* سیسیل: احمد بن یعقوب، امیر سیسیل از دنیا می رود، و جعفر بن محمد از دنیا می رود، و جعفر بن محمد بن خفاجه جانشین او می شود.

* مغرب میانه: دولت رستمیان: ابوالافلح بن عبدالوهاب رستمی اباضی، امیر تاهرت، درمی گذرد و فرزندش ابوبکر به جای او می نشیند. دولت رستمیان تا سال 296ق ادامه می یابد و با استیلای عبیدیان بر آن و ویرانی شهر «تاهرت» به پایان می رسد.

وقایع نظامی

قیام ها

* زنگیان: معتمد خلیفه عباسی، لشکری بزرگ به فرماندهی برادرش الموقق برای جنگ با زنگیان می فرستد؛ نبردهای سخت، اما بی نتیجه میان طرفین رخ می دهد.

* خوارج: سپاهی به فرماندهی مسوّر بلخی برای جنگ با مساور بجلی خارجی فرستاده می شود. مساور شکست می خورد و بسیاری از یارانش اسیر می شوند.

* علویان: نبرد هولناکی میان موسی بن بُغا و یاران حسن بن زید علوی در طبرستان رخ می دهد که براثر آن، یارانِ حسن شکست سختی می خورند.

درگذشتگان

* حسین مصری* ذهلی (ابوعبدالله)* یحیی بن معاذ

حسین مصری

حسین بن عبدالسلام مصری معروف به جمل، از فقیهان و راویان حدیث و ادیبی شاعر و هجوسرا بود؛ ولی در ادبیات و مدیحه سرایی مهارت یافت و از راه شعر کسب روزی می کرد. هنگامی که مأمون به مصر آمد، او را مدح کرد. زمانی حسین نزد ابوالحسن احمد بن مدبر، عامل جمع آوری خراج دمشق و توابع آن رفت. شیوه ابن مدبّر آن بود که اگر از سروده شاعری خوشش نمی آمد، دستور می داد گماشتگانش آن شاعر را به مسجد برده، تا یکصد رکعت نماز به جا نیاورد، رهایش نسازند؛ از این رو جز شاعران توانا، دیگر شاعران از او دور می شدند. به هر حال، ابوعبدالله حسین بن عبدالسلام نزد او رفت و پس از کسب اجازه، این شعر را در مدحش خواند:

«خواستم ابوالحسن را بستایم؛ آن گونه که با ستایش حاکمان، از آنان پاداش می گیرند؛ لذا گفتم: سخاوتمندترین همگان است و دجله و فرات از دستان پربرکت او سرچشمه می گیرند.

اما گفتند: او مدیحه ها را می پذیرد، ولی پاداش آن، نماز گزاردن است.

گفتم: نماز خواندن که عیال مرا سیر نمی کند؛ این جا جای «زکات» است.

پس شایسته است امیر دستور دهد فتحه «صَلاة» را به کسره تبدیل کند تا «صِلات» (پاداش ها) شود.»

احمد بن مدبر خندید و به او صله (پاداش) داد.

حسین در ادبیات حماسه نیز اشعار زیبایی دارد؛ مانند:

«اگر دستان افراد پست، تو را تشنه گذاشته، سیری و سیرابی قناعت، تو را بس است.

مردی باش که پایش بر زمین و اوج همتش در آسمان است!

به بخششِ دولتمندِ بخیل بی اعتنا باش و از او نپذیر!

زیرا ریختن آب زندگانی (و تهی دست شدن) بهتر از ریختن آبرو است.»(2)