کتاب به سرزمین یونان و روم را آغاز کردند و هزینه سفر آنان را خود می پرداختند؛ از جمله کسانی که با این هدف اعزام شدند حنین بن اسحاق و خواهرزاده اش حبیش بن اعسم، ثابت بن قرّه و عیسی بن یحیی بودند.

آنان کنار رصدخانه ای که مأمون ساخته بود، رصدخانه ای مختص خودشان ساختند و در برنامه اندازه گیری محیط زمین در سال 217ق /832م که مأمون برای انجام آن نامدارترین دانشمندان اخترشناسی و رصد را گردهم آورده بود، مشارکت کردند. گروهی از این اخترشناسان برای اندازه گیری محیط زمین به اندازه گیری هایی در صحرای سنجار در شمال عراق و صحرای تدمر در شام پرداختند. این سه تن با همکاری یکدیگر کتاب هایی نوشتند؛ مانند الآلات الحربیة و الحیل؛ هم چنان که هر یک از آنان جداگانه و در رشته تخصصی خود، آثاری عرضه کردند که ابن ندیم آنها را در الفهرست خود ذکر کرده است.(6)

پی نوشت ها:

[1] جمعه اول محرم سال 259 = هفتم نوامبر سال 872؛ پنج شنبه 26 صفر سال 259 = اول ژانویه سال 873.

[2] الاعلام، ج 7، ص 76؛ الوافی بالوفیات، ج 3، ص 86؛ سیر اعلام النبلاء، ج 8، ص 160؛ وفیات الاعیان، ج 3، ص 180-181.

[3] الاعلام، ج 1، ص 76؛ معجم البلدان، ج 3، ص 167؛ البدایة و النهایه، ج 11، ص 31.

[4] الاعلام، ج 4، ص 58؛ تاریخ ابن اثیر، ج 7، ص 87؛ تاریخ طبری، حوادث سال 241ق.

[5] فوات الوفیات، ج 3، ص 231؛ النجوم الزاهره، ج 3، ص 32؛ دیوان بحتری، ج 2، ص 228.

[6] وفیات الاعیان، ج 5، ص 161؛ الفهرست، ص 378؛ اخبار الحکماء، ص 315؛ تراث الاسلام، ج 3، ص 178؛ تاریخ الادب الجغرافی، ص 133؛ فروخ، تاریخ العلوم عند العرب، ص 227؛ الاعلام، ج 7، ص 338؛ شمس العرب تسطع علی الغرب، ص 119-125.

سال 260 ق = 873ـ874 م(1)

رویدادها

شیعه امامیه

* رحلت امام حسن عسکری(ع) یازدهمین امام شیعه و انتقال امامت به فرزندش محمد(مهدی منتظر]عج[).

بلایای طبیعی

* طاعونِ هولناکی همراه خشکسالی افریقیه و اندلس رافرامی گیرد، و گرانی بی مانندی در عراق و حجاز پدیدار می شود.

وقایع نظامی

جنگ های میان حاکمان

* صفاریان و علویان: یعقوب لیث صفاری بر طبرستان دست می یابد، و حسن بن زید طالبی شکست خورده، به دیلمان پناهنده می شود.

یورش رومیان

* امپراتور بیزانس، باسیل اول مقدونی سپاهی بزرگ را رهبری کرده، بر دژهای لؤلؤه و سمیساط چیره می شود. سپس هنگام تسخیر دژ ملاطیه شکست سختی می خورد.

یورش اعراب

* اعراب به شهر حمص یورش می برند. منجو، امیر حمص با آنان مقابله کرده، آنان را از پیشروی بازمی دارد.

* موصل: امیرموصل، اذکوتکینِ ترک با مردم موصل بدرفتاری کرده، از سپاهیان خود برای غارتگری ها و تجاوز به نوامیس مردم حمایت می کند. مردم برمی آشوبند و پس از نبردی او را از موصل بیرون کرده، مردی از همان شهر به نام یحیی بن سلیمان را به امارت برمی گزینند. در سال 261ق امیر خضر بن احمد بن خطاب تغلبیموصلی جای یحیی را می گیرد.

درگذشتگان

* ابن عبدوس.

* حسن عسکری.* حنین بن اسحاق.* زعفرانی

* شعرانی

* کندی

* ماهانی

ابن عبدوس

محمد بن ابراهیم بن عبدوس بن بشیر اصالتاً غیرعرب بود که با قریش هم پیمان بود. وی از شاگردان برجسته سحنون، از پیشوایان زمان خود، ثقه و از ائمه فقه مالکی بود. کتاب هایی در زمینه تفسیر و شرح مسائلی از کتاب المدونه الکبری نوشت.(2)

حسن عسکری

ابومحمد، حسن بن علی (الهادی) بن محمد (الجواد) بن علی(الرضا) بن موسی(الکاظم) بن جعفر (الصادق)، یازدهمین امام شیعیان امامی و پدر امام محمد المهدی است؛ محمد المهدی، امام منتظر که وارد سرداب شده، از دیده ها نهان شد. عسکری منسوب به عسکر است که به سامرا اطلاق می شد. معتصم خلیفه عباسی این شهر را برای سپاهیان ترکِ خود ساخت و آنان را در آن شهر اسکان داد. از آن جا که متوکل، پدر معتصم، امام علی هادی، پدر امام حسن را به اقامت در آن شهر واداشت، و آن حضرت، بیست سال و نه ماه در آن جا ماند و نسبت