روی زمین راه برود؛ مردم می پندارند او زنده است، ولی در واقع مرده است».

در مدارا با مردم نیز سروده است: «هرگاه کسی جویای حالم شود، سعی می کنم بهانه ای بیاورم، ولی نمی توانم و می گویم: خوبم؛ ولی این سخنی است که ورد زبان هاست (واقعیت غیر این است). خدا می داند آنچه درون سینه هاست، و چشم، خیانتکار را باز می شناسد».

در توحید و رد مشرکان نیز سروده است:

«معبودا ! تو را سپاس گویم و در به دست آوردن خشنودی تو کوشایم. هرچند انسان دچار لغزش شود، تو ای خدا. فضل و کرم خود را بر بنده ای که توبه کند و سوی تو باز آید، دریغ نداری. زمانی که مشکلات و سختی ها به من هجوم آرند، تنها تو پناهگاه و تکیه گاه منی. از دیرباز برخی از مردم جز تو را خواندند و هیچ برهان و گواهی بر آن نداشتند. گروهی از چرخ گردون به گمراهی افتادند و در مقابل اختران هفت گانه به نیایش و سجده درآمدند. برخی بنده خردند و برخی پیرو نفس، و همه اینها از راه روشن حق برکنارند. آیا پدیده ای بدون پدیدآورنده امکان دارد جامه هستی بپوشد ؟ اگر درست اندیشه شود و راه راست را انسان ببیند.

خدایا ! آیا از چیزی جدا بوده ای تا منکری به انکارت پردازد، و آیا این همه گواه بر وجود تو ظاهر نشدند ؟ در معبودان ساختگی، شواهد و ادله ای است که آنها ساخته دست توست. این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود، هر که فکرت نکند، نقش بود بر دیوار».

همچنین درباره دخترکی که جامه نازکی پوشیده بود و میان جامه و تن او تمییز داده نمی شد، چنین سروده است:

«زیبایی های او دل پذیر است و جامه او چنان شفاف است که باطن را از ظاهر آن می توان دید. چون شاخه ای که در ریگزار روییده باشد، خم و راست می شود و در جامه زیبا و شاداب جوانی پیچ و تاب می خورد. گیسوان فروهشته او آغشته به گلاب است؛ به پر و بال پرنده می ماند که شبنم از آن فرو ریزد». 2

قلانسی (ابوالعزّ)

ابوالعزّ، محمدبن حسین بن بندار واسطی، قاری عراق و دارای تألیفاتی در دانش قرائت است؛ ازجمله آثار او می توان به ارشاد المبتدی و تذکرة المنتهی در قرائت های ده گانه و الکفایة الکبری در فن قرائت اشاره کرد. وی در 85 سالگی درگذشت. 3

پی نوشت ها:

[1] یکشنبه اول محرم 521ق / 16 ژانویه 1127م؛ یکشنبه 26 ذی الحجه 521ق / اول ژانویه 1128م.

[2] انباه الرواة، ج2، ص141؛ وفیات الاعیان، ج3، ص96؛ بغیه الملتمس، ص324؛ البدایة و النهایه، ج12، ص198؛ دایره المعارف الاسلامیه، ج7، ص329؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص152؛ الاعلام، ج4، ص268؛ تاریخ الفکرالاندلسی، ص187؛ زیدان، تاریخ آداب اللغه العربیه، ج3، ص59.

[3] شذرات الذهب، ج4، ص64؛ العبر، ج4، ص50؛ الاعلام، ج6، ص333.

522 ق / 1128م1

رویدادها

دولت اتابکان و بازگشت عمادالدین به موصل: عمادالدین به موصل بازگشت و امیر سیف الدین سوار بن ایتکین را به جانشینی خود بر حلب گماشت.

دولت آل بوری در دمشق: درگذشت طغتکین امیر دمشق و جانشینی پسرش تاج الملک بوری.

پرتغال: استقلال پرتغال بعد از جداشدن از سرزمین قشتاله.

درگذشتگان

ابن حسدای (ابوجعفر)؛

ابن خراسان؛

حسن بن صدقه؛

طغتکین.

ابن حسدای

ابوجعفر، یوسف بن حسدای اندلسی سرقسطی، از دانشمندان علم پزشکی بود. در آگاهی از کتاب های بقراط و جالینوس و فهم آن اهتمام بسیار می ورزید. در دوران خلیفه فاطمی، آمر باحکام اللّه، به مصر رفت و آوازه او در آنجا پیچید. وی از ملازمان مخصوص ابن بطائحی، وزیر فاطمی در زمان وزارتش بود. کتاب بقراط را شرح و آن را به وزیر مزبور تقدیم کرد و کتابی در منطق به نام الاجمال دارد و مطالب مفیدی از شرح کتاب جالینوس، نوشته طبیب علی بن رضوان پس از استخراج و اصلاح، به نگارش درآورد. وی نخست یهودی بود؛ سپس اسلام آورد. سبب اسلام او عشق به کنیزی مسلمان بود که هوش از او ربوده و قلبش را تسخیر کرده بود. مالک کنیز نیز، وی را به ازدواج او درآورد. 2

ابن خراسان

احمدبن عبدالعزیزبن عبدالحق، سومین امیر از بنی خراسان در تونس بود که پس از مرگ پدرش در سال 500ق به حکومت رسید. تونس پیش از این تحت قلمرو آل بادیس، حاکمان مهدیه بود. او پیوندش را با آنان برید و عمویش اسماعیل را که پیش از او نامزد حکومت بود، کشت و قصر «بنی خراسان» را ساخت. بسیاری از مردم و بزرگان