اوست: «هرکس رنج تحصیل را بر خود هموار کند، بر کرسی خطابه و سخنوری نشیند». از اشعار اوست:

«زبانت را نگه دار و اگر از تو بپرسند، سه چیز را آشکار نکن: عمر، دارایی و مذهب خودت. زیرا با افشای این سه، به سه چیز مبتلا می شوی: یا تو را تکفیر می کنند، یا به تو رشک می برند یا به تو نسبت دروغ می دهند».

وی 93 سال عمر کرد و تا لحظه آخر حواس و خردش تغییر نکرده بود. 4

بهرام ارمنی

بهرام پسر اسد ارمنی. حافظ لدین اللّه فاطمی او را به وزارت برگزیده و کنیه ابوالمظفر به او داد. وی در کشور قدرت یافت و ارمنی ها را به کار گماشت و مسلمانان را از کار برکنار کرد و با آنان بدرفتار شد. بهرام و ارمنی های به کارگماشته شده از سوی او، به تحقیر و اهانت مسلمانان می پرداختند و در مصر کسی نبود که به کردارهای او اعتراض کند. مگر امیرالجیوش، رضوان بن ولخشی که گروهی را گرد آورد و آهنگ قاهره کرد. چون بهرام از این امر آگاه شد، به همراه گروهی از ارمنیان به صعید گریخت. برخی از سیاهان با آنان جنگیدند و بسیاری از ارامنه را کشتند. بهرام از حافظ امان خواست و چون به قاهره بازگشت، حافظ، او را در قصر زندانی کرد و در آنجا مدتی را گذراند. سپس آزاد شد و لباس پشمینه پوشید و راهب شد تا آنکه درگذشت. پس از او، رضوان بن ولخشی، منصب وزارت را بر عهده گرفت. 5

علم آمریه

وی همسر خلیفه فاطمی، آمر باحکام اللّه است. زنی نیکوکار بود. ساختمان های زیادی ساخت؛ ازجمله: مسجد اندلس در قاهره و در کنار آن رباط اندلس که پناهگاهی برای بیوه زنان و پیرزنان بود؛ همچنین به خانواده های عفیف که دست نیاز سوی کسی دراز نمی کردند، صله و بخشش ها می فرستاد. 6

قوام السنّه

ابوالقاسم، اسماعیل بن محمد بن فضل بن علی قرشی تیمی طلیحی اصفهانی ملقب به قوام السنّه. وی در تفسیر، حدیث و لغت برجسته بود. پیشوای زمان خود و استاد دانشمندان و مقتدای اهل سنت بود. وی آثاری دارد؛ ازجمله: الایضاح در تفسیر، تفسیری به زبان فارسی، دلائل النبوه، سیرالسلف در زندگی صحابه و تابعان، الترغیب و الترهیب و شرح الصحیحین.

وی در 78 سالگی درگذشت. 7

پی نوشت ها:

[1] جمعه اول محرم 535ق / 16 اوت 1140م؛ چهارشنبه 21 جمادی الاول 535ق / اول ژانویه 1141م.

[2] در أصل: ثعبان (مار) است.

[3] وفیات الاعیان، ج3، ص389؛ البدایه و النهایه، ج12، ص215؛ تاریخ ابن اثیر، ج11، ص80؛ النجوم الزاهره، ج5، ص264؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج3، ص275؛ الاعلام، ج5، ص71.

[4] البدایه و النهایه، ج12، ص217.

[5] تاریخ ابن اثیر، ج11، ص48؛ النجوم الزاهره، ج5، صص142 و 239؛ الدّره المضیئه، ج6، صص507، 512، 518 و 533؛ دایره المعارف الاسلامیه، ذیل «بهرام».

[6] خطط المقریزی، ج2، صص449 و 454؛ الاعلام، ج5، ص49.

[7] شذرات الذهب، ج4، ص105؛ العبر، ج4، ص94؛ الاعلام، ج1، ص322.

536 ق / 1141 ـ 1142م1

وقایع نظامی

تاخت وتاز قبایل ختا بر مملکت سنجر: به تحریک خوارزمشاه، قبایل ترک ختا ساکن ماوراءالنهر بر خراسان، مملکت سلطان سنجر سلجوقی، هجوم بردند. سنجر در سال 533ق به جنگ خوارزم رفته و پسر خوارزمشاه را کشته بود.

قبایل ختا به خراسان یورش می آورند و در یک درگیری شدید با سنجر برخورد می کنند. سنجر در این جنگ شکست می خورد و فرزندان و برخی از رجال دربار او به اسارت در می آیند.

حمله خوارزمشاه بر خراسان: پس از شکست سنجر سلجوقی، خوارزمشاه بر خراسان هجوم می برد و وارد شهر سرخس و مرو می شود و بسیاری از اهالی آن دو شهر را که میان آنان فقها و دانشمندان بودند به قتل رسانده؛ سپس وارد نیشابور، پایتخت سلطان سنجر شده و دارایی های او را تصرف کرد.

اندلس، بلنسیه: اسپانیایی ها بر شهر بلنسیه چیره می شوند.

درگذشتگان

ابن عریف؛

ایلاقی؛

بهروز خادم؛

مازری؛

مستنصر هودی.

ابن عریف

ابوالعباس، احمدبن محمدبن موسی صنهاجی اندلسی معروف به ابن عریف از اهالی المریه. وی صوفی مسلک و از مردان شایسته و پارسا بود. در علوم بسیاری دست داشت. به قرائت های قرآن و