شهر «نسف» میان سمرقند و بخارا زاده شد و به آنجا منسوب است. وی نویسنده ای پرکار بود که تألیفات بسیاری از خود به جا گذاشت. از آثار اوست: التیسیر فی التفسیر، المواقیت، تاریخ بخاری مشهور به عقائد النسفی، القند فی علماء سمرقند، الفتاوی النسفیه و منظومه النسفی فی الخلاف. وی در سمرقند در 76 سالگی درگذشت. شایان ذکر است شخصیت مزبور غیر از عبداللّه احمد نسفی و متوفای سال 710ق است. 6

هروی

عبدالمجیدبن اسماعیل بن محمد قیسی، قاضی سرزمین روم (آناتولی). وی از فقهای حنفی است و در بغداد، بصره، همدان و شهرهای روم به تدریس پرداخت. در سال 534ق وارد دمشق شد و در قیساریه (قیصریه) درگذشت. وی در فروع و اصول کتاب هایی تألیف کرده است و خطبه ها و رساله هایی از خود به جای گذاشته است. 7

پی نوشت ها:

[1] یکشنبه اول محرم 537ق / 26 ژوئیه 1142م؛ جمعه 12 جمادی الثانی 537ق / اول ژانویه 1143م.

[2] در لیبی امروزی قرار دارد.

[3] الوافی بالوفیات، ج3، ص46؛ نفح الطیب، ج5، ص226؛ الاعلام، ج6، ص348.

[4] النجوم الزاهره، ج5، ص273؛ سلاجقه ایران و العراق، ص122؛ تاریخ ابن اثیر، ج10، ص668 ـ 669.

[5] ابن خلدون، ج2، ص182؛ تاریخ الاندلس فی عهد المرابطین والموحدین، ص117 ـ 118 (به نقل از کتاب روض القرطاس، ص103 ـ 104).

[6] شذرات الذهب، ج4، ص115؛ کشف الظنون، صص1145، 1230 و 1867؛ معجم الادباء، ج6، ص53.

[7] النجوم الزاهره، ج5، ص272؛ الاعلام، ج4، ص292.

538 ق / 1143 ـ 1144م1

رویدادها

فعالیت عیاران در بغداد: عیاران در بغداد با حمایت ابن قاروت برادرزاده سلطان محمود پسر محمد سلجوقی و حمایت پسر وزیر او، دست به چپاول و غارت می زدند؛ چون بخشی از اموال غارت شده به وسیله آنان نصیب آن دو تن می شد.

سلطان مسعود پسر محمد پسر ملک شاه سلجوقی طی دستوری رییس پلیس بغداد را موظف می کند آن دو را دستگیر کرده و به دار آویزد. او نیز ابن قاروت را دستگیر می کند و به دار می کشد؛ ولی پسر وزیر به همراه بسیاری از عیاران می گریزد. از عیاران هر کس را دستگیر می کردند، می کشتند.

وقایع نظامی

دیاربکر: عمادالدین زنگی روانه دیاربکر شده و شماری از شهرها و قلعه ها را فتح کرد که بعضی از آن شهرها و قلعه ها در دست صلیبیان بود.

درگذشتگان

ابوطاهر تمیمی قرطبی؛

زمخشری؛

زینبی؛

اسفرایینی؛

فولک پنجم.

ابوطاهر تمیمی قرطبی

محمدبن یوسف بن عبداللّه تمیمی مازنی قرطبی سرقسطی و نیز معروف و منسوب به «اشترکوی» که قلعه ای نزدیک طلیطله است و اصل او از آنجاست. در سرقسطه به دنیا آمد و در قرطبه ساکن شد و نزد شماری از دانشمندان آن شهر، دانش آموخت. روزگارانی در قرطبه به نقل حدیث پرداخت. ابوطاهر ادیب، کاتب، نثرنویس بود و اشعاری نیکو دارد و مقاماتی نوشت که در صدد مقابله و معارضه با مقامات حریری برآمد. از اشعار اوست:

«بسا میان باریکی که لب گندمگون و شیرینی داشت، و همه زیبایی های شگفت آور در او فراهم آمده بود. هنگامی که در شبی به وصال او رسیدم، و عاشق غیر از رسیدن به وصال، هیچ چیز او را درمان نمی کند. با دم گرم خود، گل سرخ گونه اش را به کمال رساندم، و پیوسته گلاب آن را از دهان او می نوشیدم». 2

زمخشری

ابوالقاسم، محمدبن عمر بن محمدبن احمدبن عمر خوارزمی زمخشری. جاراللّه در شهر «زمخشر» از توابع خوارزم به دنیا آمد و به همانجا منسوب است. به نیشابور مرکز خراسان کوچ کرد و نزد دانشمندان آن دانش آموخت و در میان سفر به نیشابور، از مرکب افتاد و پایش شکست و به قولی بر اثر آسیب سرمازدگی مجبور شد پایش را ببرد و پایی چوبی برای خود برگزید. زمخشری به مکه رفت و مجاور آنجا شد؛ ازاین رو موسوم و ملقب به جاراللّه (همسایه خدا) شد. وی از نظر اعتقادی، معتزلی مذهب بود و همین سبب شهرتش شد. از آثار اوست: کتاب الکشاف، او خطبه کتاب را چنین شروع کرده بود: «الحمدللّه الذی خلق القرآن»، هنگامی که به او گفتند: «اگر مردم این را دانستند، از کتابت رویگردان می شوند»، آن را به «الحمدللّه الذی جعل