حکومت سلاجقه حلب: لؤلؤ خادم غلامانی را واداشت آلب ارسلان امیر حلب را به قتل رسانند تا به جای او برادرش، سلطان شاه را به قدرت رساند و خود لؤلؤ همچنان زمام حکومت را در دست داشت.

جهانگردی: ابوحامد غرناطی، به اولین سفر جهانگردی خود رفت (ر. ک: شرح حال او در سال 565ق).

بلایای طبیعی

زلزله بزرگی در جزیره رخ داد که دامنه آن خراسان، رها و حران را دربر گرفت.

درگذشتگان

ابن سراج شنتمری؛

ابن قزمان کبیر؛

ابن قصیره ولبی؛

آلب ارسلان بن رضوان.

ابن سراج شنتمری

ابوالحسن، سراج بن عبدالملک بن سراج شنتمری از اهالی «شنتمریه» اندلس است. در علم حدیث از دانشمندان عصر خویش به شمار می رفت و با تاریخ و ادبیات نیز آشنا بود. ابن سراج شاعری بود که بیشترین اشعارش در غزل، نسیب و حکمت است. در غزلی چنین سروده است: «آن گاه که [محبوب] در قلبم منزل گزید و رفت که چشمانش قلبم را تصرف کند، با درخواست ترحم و آهی که راز درونیم را نزد او فاش می کرد، او را بانگ زدم: ای کسی که با دست خود خانه خویش ویران می کند، با منزلی که آن را تصاحب کردی، مدارا کن !» (2)

ابن قزمان کبیر

ابوبکر، محمدبن عبدالملک بن عیسی بن قزمان، معروف به «ابن قزمان کبیر» بود تا از برادرزاده خود، ابوبکر محمدبن عیسی بن عبدالملک بن قزمان، معروف به زجّال، متوفای 555ق بازشناخته شود. ابن قزمان کبیر، وزیری ارجمند و از خاندانی برخاسته بود که پیشینه در مناصب دولتی داشتند. وزیر ابوحفص عمربن محمد متوکل، فرمانروای بطلیوس بود. وی منشی و شاعری نیکوسرا با اسلوبی استوار بود و در شعرش ناز و خیال بود. از شعر اوست:

«به چشم آن گاه که سرشک ها بر گونه می ریخت، گفتم: از ریزش باز نمی ایستی ؟ روگردانی زیباروی سیه چشم، تو را بی تاب و واله کرده است. خواستار چیزی که بدان دسترسی نداری نباش؛ فقط به او نگاه کن؛ چون نگاه به ماه. پاسخ داد: سخن محال گفتی، دسترسی به محبوب از دسترسی به ماه دشوارتر است. ماه آسمان بامداد، نیمروز و شام در برابر دیدگان نمایان می شود، و اگر پنهان شود باز می گردد؛ درحالی که از حزن و اندوه ذوب شده است که چرا یک روز وصل است و یک روز هجران. محبوب [من] همان ماه بدر است که [از طلوع] ملول می شود و خود را مخفی می کند. او همیشه بدر است [و همواره خود را مخفی می دارد .] روزها از چشم ها پنهان است و شب ها به خواب هم نمی آید».(3)

ابن قصیره ولبی

محمدبن سلیمان کلاعی اشبیلی ولبی اندلسی، اهل ولبه و به آنجا منسوب است. وی دبیری زبردست بود. روزگار خود را در زمان دولت معتمدبن عباد سپری کرد و با او دچار محنت و گرفتاری شد. ولی یوسف تاشفین چون به قدرت بازگشت، او را از نزدیکان خود گردانید و به منشیان و دبیران خود ملحق کرد. وی در مراکش درگذشت. (4)

آلب ارسلان بن رضوان

آلب ارسلان بن رضوان بن تتش بن آلب ارسلان. بعد از درگذشت پدرش، به سال 507ق در شانزده سالگی، فرمانروای حلب شد. چون زبانش می گرفت، به اخرس شهرت یافت. آلب، کم خرد و بی باک بود. دو برادر خود، ملک شاه و مبارک را کشت و پدرش رضوان نیز پیش از این دو برادر خود را کشته بود. جمعی از نزدیکان پدرش را دستگیر کرد. برخی از آنان را کشت و اموال برخی دیگر را تصاحب کرد و زمام امور مملکت را خادم پدرش، لؤلؤ نامی در دست داشت. آلب، روش و رفتار بدی با مردم پیشه کرد وغرق در معصیت های گوناگون شد.

لؤلؤ خادم، او را در ارگ حکومتی، در بسترش کشت و برادرش سلطان شاه را که شش سال داشت، به جای او نشاند. (5)

پی نوشت ها:

[1] شنبه اول محرم 508ق / 6 ژوئن 1114م؛ جمعه 3 شعبان 508ق / اول ژانویه 1115م.

[2] انباه الرواة، ج2، ص66؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص95.

[3] نفح الطیب، ج5، ص168؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص96؛ الاعلام، ج7، ص127؛ الزجل فی الاندلس، صص67 و 105.

[4] الوافی بالوفیات، ج3، ص128؛ اعتاب الکتاب، صص222 و 224؛ الاعلام، ج7، ص20؛ فروخ، تاریخ الادب العربی، ج5، ص93.

[5] زبده الحلب، ج2، صص167 و 172؛ القلانسی، ص191.