در آن افکنده شود، مي‌پذيرد.[1] هم‌چنين فرموده است: در کودکي به تحصيل علوم بپردازيد تا در بزرگي بواسطه‌ي آن، سيادت و آقايي نماييد. «تَعَلَّمُوا العِلمَ صِغارًا تَسُودُوا بِهِ کِبارًا».[2]

در حديث ديگري آمده است: حضرت امام حسن مجتبي(عليه السلام) روزي فرزندان خود و فرزندان برادر خود را دعوت کرد و به آنان فرمود: همه شما کودکان اجتماع امروز هستيد و اميد است بزرگان اجتماع فردا باشيد، هم اکنون دانش بياموزيد و در کسب علم کوشش کنيد و هر کدام که حافظه قوي نداريد و نمي‌توانيد در مجلس درس مطالب استاد را ضبط کنيد، آن‌ها را بنويسيد و نوشته‌ها را در منزل نگاهداري نماييد تا در موقع لزوم مراجعه کنيد. «إِنَّکُم صِغَارٌ قَومٍ وَ يُوشِکُ أَن تَکُونُوا کِبَارَ قَومٍ آخَرينَ فَتَعَلَّمُوا العِلمَ، فَمَن يَستَطِع مِنکُم أَن يَحفَظَهُ فَليَکتُبهُ وَليَضَعهُ فِي بَيتِهِ».[3]

در اين حديث، امام مجتبي(عليه السلام) براي اين‌که عشق به تحصيل را در فرزندان و برادرزادگان خود ايجاد نمايد و آنان را با دلگرمي و نشاط به کسب علم وادار کند، از سرمايه فطري حبّ ذات و ترقّي خواهي آنان استفاده نموده و بدون توسل به زور و مجازات به آن‌ها، فهمانيد که درس خواندن امروز، راه وصول به عزّت و بزرگي فردا است. همين مفهوم، از روايت قبل که از اميرالمؤمنين(عليه السلام) نقل شد نيز استفاده مي‌شود.

روشي که در اين حديث به‌کار رفته در جهان امروز بهترين و ارزنده‌ترين شيوه در برنامه‌هاي تعليم و تربيت است، هر خانواده‌اي که بتواند فرزندان خود را با اين روش به تحصيل علم وا دارد و از اوّل آنان را به ترقّي و تعالي اميدوار کند، ديگر کودکان با عشق و علاقه از پي دانش مي‌روند و براي درس خواندن به تهديد و مجازات احتياج ندارند.

10. آموزش نيازهاي جامعه اسلامي

مطلب مهمي که لازم است تذکّر داده شود اين است که، چون جامعه اسلامي بايد پويا، خودکفا و مستقل باشد، و خودکفايي و استقلال جامعه اسلامي به دست آحاد مسلمين

[1] . صبحي صالح، نهج البلاغة: 393، بخشي از نامه31.

[2] . ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغة276:20، کلمات قصار، شماره 98.

[3] . بحارالانوار152:2، ح37.