هم‌چنين اميرالمؤمنين(عليه السلام) خطاب به فرزندش امام مجتبي(عليه السلام) مي‌فرمايد: آيا دوست داري در غذا خوردن آدابي به تو بياموزم که اگر رعايت کني بي نياز از پزشک و دارو شوي؟ جواب داد: آري يا اميرالمؤمنين. فرمودند:

ـ تا گرسنه نشده‌اي بر سر سفره غذا منشين.

ـ هنوز به غذا ميل داري، دست از غذا خوردن بکش.

ـ جويدن غذا را کامل کن.

ـ قبل از خوابيدن، قضاي حاجت نما.

«قالَ: لا تَجلِس عَلَي الطَّعَامِ إِلاَّ وَ أَنتَ جَائِعٌ، وَ لا تَقُم عَنِ الطَّعَامِ إِلاَّ وَ أَنتَ تَشتَهِيهِ، وَجَوَّدِ المَضغَ وَ إِذا نِمتَ فَأَعرِض نَفسَکَ عَلَي الخَلاءِ».[1]

3. تربيت کودک به آداب اجتماعي

يکي از ابعاد وجودي انسان، اجتماعي بودن اوست که در مقام تربيت بايد مورد توجّه قرار گيرد. بنابراين، از جمله حقوقي که فرزندان بر والدين دارند، تربيت نمودن آن‌ها به آداب و اخلاق اجتماعي است، تا استعدادهاي آن‌ها در عرصه حيات اجتماعي شکوفا شود و بتوانند به صورت فعّال و موفق، در اجتماع حضور يابند.

مقصود از تربيت اجتماعي، پرورش دادن فرزندان بر اساس التزام به آداب اجتماع و اصول ارزشمند اخلاقي است، به طوري که از همان دوران کودکي بتوانند در جامعه حضور يابند و از حسن رفتار و ادب و تعادل روحي و رواني، و خِردورزي در برخورد با ديگران، برخوردار باشند.

البتّه تربيت اجتماعي با ديگر مراحل تربيتي نيز مرتبط بوده و جداي از ساير مراحل، قابل تحقّق نخواهد بود. اسلام به عنوان ديني جامع نگر، به آداب و اخلاق اجتماعي، عنايت خاصي دارد و دستورهاي ارزنده در اين باره صادر نموده است. عفو و بخشش، احترام به شخصيت ديگران، تواضع، نظم و انضباط، محبت متقابل، رعايت حقوق ديگران، جرأت و

[1] . شيخ صدوق، الخصال(2 ـ 1): 228، ح67، وسائل الشيعة 245:24، باب2 من ابواب آداب المائدة، ح8.