شهامت داشتن، ايثار و فداکاري و گذشت، نظارت و مراقبت اجتماعي، مشورت کردن، تعاون و همکاري و مسئوليت‌پذيري و... جزو اصول تربيتي، اجتماعي است که مورد سفارش اسلام قرار گرفته‌اند، و بي‌ترديد خانواده، اوّلين نهادي است که اين اصول در آن تجربه مي‌شود و پدران و مادران مي‌توانند الگوي عملي و نمونه عيني اين صفات براي کودکان و نوجوانان باشند تا در عرصه زندگي اجتماعي خويش، آن‌ها را به‌کار بندند.[1]

بنابراين اخلاق اجتماعي مانند ساير صفات اخلاقي به طور ناگهاني در کودکان ظهور و بروز نمي‌کنند، بلکه بر اساس پرورش والدين، به تدريج در رفتار و کردارشان به وجود مي‌آيد.

پدر به عنوان حلقه اتصال خانواده با جامعه، بيشترين نقش را در تربيت اجتماعي فرزندان و ايجاد مهارت‌هاي اجتماعي در آنان دارد.

اين مهارت‌ها شامل، مهارت داشتن در ارتباط با ديگران، مهارت در گوش دادن و همدردي و ارتباط غير کلامي، و مهارت در تشخيص احساسات خويش است.

محقّقان، مهارت‌هاي اجتماعي را در پنج طبقه: همکاري و کمک به ديگران، گفتار مناسب (تقاضا کردن و پاسخ آشکار)، مسئوليت‌پذيري، همدلي (محبت و همدردي) و خويشتن‌داري (صبور بودن و تحمّل کردن) تقسيم بندي کرده‌اند.[2]

بدون شک، خانواده، اوّلين نهادي است که اين مهارت‌ها بايد در آن کسب و تجربه شوند و پدر به عنوان مدير اين نهاد که وظيفه سامان دهي آن‌را به عهده دارد، داراي نقش اساسي است. اهميت نقش پدر در تربيت اجتماعي و ايجاد مهارت‌هاي مربوط به آن، از چند زاويه قابل توجّه است:

اوّلاً: پدر بايد مفاهيم اصول اخلاق اجتماعي را به فرزند آموزش داده و مصاديق آن‌را مانند، احسان، ايثار، تعاون و... به کودک معرفي نمايد و با انتخاب شيوه‌هاي مناسب، او را به سوي اين ارزش‌ها سوق دهد.

[1] . ر. ک: نگاهي ديگر به حقوق فرزندان از ديدگاه اسلام: 191 به بعد.

[2] . ر. ک: حقوق متقابل کودک و ولي در اسلام: 214 ـ 215.